Lech Janerka

---

Kariera muzyczna

Na przełomie lat 70. artysta wraz z żoną, Bożeną, brał udział w festiwalach piosenki studenckiej, gdzie zyskał pierwsze doświadczenia sceniczne. W 1979 roku postanowił założyć zespół Klaus Mitffoch, z którym nagrał album noszący tę samą nazwę. Wiele krytyków uznaje go za jeden z najważniejszych dokumentów w historii polskiej muzyki rockowej. Album ten cechowały niezwykła ekspresja i bogactwo melodii, które przyciągały uwagę słuchaczy w porównaniu do współczesnych zespołów punk rockowych. Jego teksty często poruszały realia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej lat 80., pełne subtelnej ironii i krytyki społecznej, a niektóre utwory, takie jak „Powinność kurdupelka” oraz „Klus Mitroch”, nawoływały do oporu i walki.

Zespół Klaus Mitffoch zdobył szereg wyróżnień, w tym nagrody przyznane przez „Magazyn Muzyczny” oraz czytelników „Tylko Rock” w kategoriach albumu 30-lecia i lat 80.

Kariera solowa

Po rozstaniu z zespołem w 1986 roku, artysta skupił się na swojej karierze solowej, wydając album pt. Historia podwodna, który w porównaniu do poprzednich projektów charakteryzował się zdecydowanie spokojniejszą estetyką muzyczną i tekstową. Płyta spotkała się z pozytywnym odbiorem zarówno wśród krytyków, jak i słuchaczy. Nowością na tej produkcji było użycie elektronicznie przetwarzanej wiolonczeli, w którą zaangażowana była Bożena Janerka. Wiele utworów z tego albumu, takich jak „Konstytucje”, „Niewole” oraz „Ta zabawa nie jest dla dziewczynek”, zdobyło wysokie miejsca na rodzimych listach przebojów.

W kolejnych latach Janerka kontynuował wydawanie albumów, chociaż nie wszystkie z nich odnosiły sukces komercyjny. Pomimo tego, jego pozycja na polskiej scenie muzycznej stała się niepodważalna. Artysta postrzegany jest jako twórca niezależny i oryginalny, który często zmieniał styl muzyczny swoich kompozycji. Na przykład album Bruhaha był pełen charakterystycznych, ostrych gitarowych riffów Wojciecha Seweryna, natomiast Ur poszukiwał nowego, odmienności brzmienia, które niekoniecznie wpisywało się w rockową estetykę.

W 2002 roku Janerka wydał album Fiu fiu…, za który zdobył nominacje do nagród Fryderyków w kategoriach autora roku oraz albumu alternatywnego. Również w tym samym roku stworzył utwór „Nadzieja o Wrocławiu”, który stał się częścią kampanii promującej Wrocław jako potencjalnego gospodarza wystawy EXPO 2010. W nagraniu uczestniczyli przedstawiciele lokalnej sceny politycznej i artystycznej, w tym biskup oraz komendant policji. Wrocławianie śledzili to wydarzenie z zainteresowaniem, podczas gdy wielu fanów twórczości Janerki postrzegało jego decyzję o współpracy z politykami jako zaskakujące odejście od niezależności. W odpowiedzi na krytykę artysta zauważył, że osiągnął wiek, w którym może robić to, co mu się podoba, nie przejmując się opinią innych.

W 2005 roku artysta powrócił z albumem Plagiaty, który wyróżniał się brzmieniem akustycznym i zawierał kompozycje z czasów jego młodości, jednak z nowo napisanymi tekstami. Krążek zyskał uznanie zarówno w oczach fanów, jak i krytyków, przyczyniając się do zdobycia nagrody Superjedynka za płytę alternatywną roku. Utwory „Rower” oraz „Ramydada” stały się hitami, a teledysk do „Roweru” zdobył grand prix na festiwalu polskich wideoklipów Yach Film. Janerka odbierał Fryderyka nie tylko za kompozycje, ale również za hit roku („Rower”) oraz za płytę alternatywną (Plagiaty). Niestety, w tym okresie artysta musiał na pewien czas zawiesić swoją karierę sceniczną z powodu wypadku, w wyniku którego doznał urazu kręgosłupa. Jednak w 2007 roku, po długiej przerwie, Janerka powrócił do koncertowania, realizując trasę po Polsce.

W 2023 roku artysta zaprezentował najnowszy album pt. Gipsowy odlew falsyfikatu, który przyciągnął uwagę słuchaczy dzięki singlom „Zabawawa”, „Wanna na Wawelu” oraz „Dupa jak sofa”.

Teksty

Twórczość Lecha Janerki koncentruje się na złożonym obrazie konfliktu jednostki z otaczającym światem. Artysta, postrzegając rzeczywistość za granicami swojego bezpośredniego otoczenia, przedstawia ją jako wrogi teren. W jego albumie Klaus Mitffoch praktycznie wszystkie utwory, napisane przez Lecha lub jego żonę Bożenę, można interpretować jako manifesty dążące do niezależności oraz krytykę systemu zniewolenia. Janerka jednak podkreśla, że jego teksty mają różne znaczenia i nie powinny być jednoznacznie klasyfikowane.

W sferze stylistycznej jego utworów wyróżniają się liczne środki wyrazu, takie jak aliteracje oraz kreatywne zabawy słowne. Przykładem są neologizmy, takie jak np. figurole, które wprowadzają elementy groteski, ironii czy absurdu do twórczości. Według niektórych krytyków, te techniki miały na celu zachowanie wolności twórczej wobec restrykcji cenzury. Z tego powodu jego teksty porównywane są do twórczości Mirona Białoszewskiego.

Sam Lech Janerka zaznacza, że jego utwory charakteryzują się prostotą, a większy nacisk kładzie na aspekty muzyczne. Uważa, że w rockowej aranżacji można dodać wartość nawet najprostsze teksty, które składają się z zaledwie jednej frazy.

Dodatkowo, Lech Janerka jest również autorem tomiku bajek dla dzieci zatytułowanego Puszka-Cacuszko, do którego ilustracje stworzył Tomasz Broda.

Odznaczenia

Lech Janerka, znany i ceniony artysta, otrzymał szereg prestiżowych nagród, które uznają jego wkład w kulturę i sztukę. Wśród wybitnych odznaczeń, które zdobył, znajdują się:

• brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis przyznany w 2005 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, który został mu nadany w 2011 roku.

Dyskografia

Lech Janerka, polski artysta, zdobył uznanie w świecie muzyki dzięki swojej bogatej dyskografii. Poniżej przedstawione są różne kategorie jego wydawnictw, które pokazują rozwój jego twórczości na przestrzeni lat.

Albumy studyjne

Rok	Tytuł	Pozycja na liście
		POL
1986	Historia podwodna Data: 1986 Wydawca: Tonpress	—
1989	Piosenki Data: 1989 Wydawca: Polskie Nagrania Muza	94
1991	Ur Data: 1991 Wydawca: Intermal	—
1994	Bruhaha Data: 1994 Wydawca: MJM Music	—
1997	Dobranoc Data: 1997 Wydawca: Koch International	—
2002	Fiu fiu… Data: 7 lutego 2002 Wydawca: BMG	4
2005	Plagiaty Data: 28 lutego 2005 Wydawca: BMG	2
2023	Gipsowy odlew falsyfikatu Data: 17 listopada 2023 Wydawca: Mystic	5
„—” oznacza, że pozycja nie była notowana.

Albumy koncertowe

Rok	Tytuł	Miejsce na liście
		POL
1994	Bez prądu Data: 10 maja 1994 Wydawca: Polskie Radio Łódź, Image	—
„—” oznacza, że pozycja nie była notowana.

Albumy kompilacyjne

Rok	Tytuł	Pozycja na liście
		POL
1993	Co lepsze kawałki Data: 11 października 1993 Wydawca: Sonic	—
2005	The Best – Strzeż się tych miejsc Data: 4 lipca 2005 Wydawca: MTJ	—
2007	Gwiazdy polskiej muzyki lat 80. Data: 9 października 2007 Wydawca: TMM Polska / Planeta Marketing	—
„—” oznacza, że pozycja nie była notowana.

DVD

Rok	Tytuł	Pozycja na liście
		POL
2010	Najmniejszy koncert świata Data: 12 listopada 2010 Wydawca: Agora	—
„—” oznacza, że pozycja nie była notowana.

Single

Rok	Tytuł	Pozycja na liście	Album
		LP3
1986	„Ta zabawa nie jest dla dziewczynek” / „Jest jak w niebie”	8/10	Historia podwodna
1994	„Lubią nas” / „Wywiad polityczny” / „Bultarga”	—	Bruhaha
2002	„Nadzieja o Wrocławiu”	—	—
„—” oznacza, że pozycja nie była notowana.

Inne notowane utwory

Rok wydania	Nazwa utworu	Miejsce na liście		Tytuł albumu
		LP3	SLiP
1986	„Lola (chce zmieniać świat)”	9	—	Historia podwodna
1987	„Niewole”	19	—
	„Reformator”	20	—
	„Historia podwodna” (z Małgorzatą Ostrowską)	24	—
1988	„Paragwaj”	23	—	Piosenki
1993	„W naturze mamy ciągły ruch”	31	—	Co lepsze kawałki
1997	„Wyobraź sobie”	23	—	Dobranoc
2002	„Wieje”	6	30	Fiu fiu…
	„Wirnik”	29	30
2005	„Rower”	1	7	Plagiaty
	„Ramydada”	1	—
	„Paradoksy”	10	—
2006	„Konstytucje 2006” (z Sidney Polak, Junior Stress)	1	11	Polski ogień
	„Słoń”	8	—	—
„—” oznacza, że pozycja nie była notowana.

Inne

Rok	Tytuł	Uwagi
1992	Trzy dekady rocka live 2 (kompilacja różnych wykonawców)	Lech Janerka – „Śmielej” Lech Janerka – „Ewo, rewo i ja” Lech Janerka – „Strzeż się tych miejsc”
1997	Voo Voo – Flota zjednoczonych sił	gościnnie śpiew w utworze: „F-I (Otwórz mi)”
2001	Tomasz Gwinciński & NonLinear Ensamble – Clever Nonsense and Other Outdoor Games	gościnnie recytacja w utworze: „Radical Ziemiańska Culture”
2001	Świetliki – Złe misie	gościnnie śpiew w utworze: „Neuro”
2004	Tymon & The Transistors – Wesele	gościnnie śpiew i gitara w utworze: „Song o grzywce”
2005	Voo Voo – XX Cz.1	gościnnie głos w utworach: „Kula hula” i „Leję po państwu”
2006	Polski ogień (kompilacja różnych wykonawców)	Lech Janerka, Sidney Polak, Junior Stress – „Konstytucje 2006”
2009	T-raperzy znad Wisły – Ekshumacja2	gościnnie głos w utworze: „STARtEST”
	Gajcy! (kompilacja różnych wykonawców)	Lech Janerka – „Święty kucharz od Hipciego”

Filmografia

Filmografia Lecha Janerki obejmuje szereg interesujących projektów, w których jako kompozytor i wykonawca muzyki wziął udział. Oto niektóre z nich:

• Chce mi się wyć (muzyka, wykonanie muzyki, 1990, film fabularny, reżyseria: Jacek Skalski),
• Obcy musi fruwać (muzyka, wykonanie muzyki, 1993, film fabularny, reżyseria: Wiesław Saniewski),
• Czyż nie dobija się konia? (muzyka, wykonanie muzyki, 2000, film biograficzny/dokumentalny, reżyseria: Maciej Żurawski),
• Głośniej od bomb (jako ksiądz Wojciech, 2001, film fabularny, reżyseria: Przemysław Wojcieszek),
• Historia polskiego rocka (2008, film dokumentalny, reżyseria: Leszek Gnoiński, Wojciech Słota),
• Beats of Freedom – Zew wolności (2009, film dokumentalny, reżyseria: Leszek Gnoiński, Wojciech Słota).

Te produkcje odzwierciedlają różnorodność ról, jakie Janerka pełnił w kinematografii, od kompozytora po występującego aktora.

---

Oceń: Lech Janerka

---