Przepompownia Świątniki we Wrocławiu

Budynki przemysłowe i magazynowe

Przepompownia Świątniki, znana również jako Świątniki (Städt. Wasserwerke), to kluczowy element infrastruktury hydrotechnicznej miejskiej we Wrocławiu. Zlokalizowana w malowniczej okolicy przy Ulicy Świątnickiej, na osiedlu o tej samej nazwie, odgrywa istotną rolę w systemie dostarczania wody do mieszkańców.

Przepompownia pełni niezwykle ważną funkcję, gdyż jej głównym zadaniem jest przerzut wód z terenów wodonośnych Wrocławia. Zasoby te stanowią podstawę zabezpieczenia miasta w wodę pitną. Dzięki efektywnej pracy tej pompowni możliwe jest przetłaczanie tej cennej cieczy do zakładu uzdatniania wody, który znajduje się przy Ulicy Na Grobli.

Bez wątpienia, obecność i funkcjonowanie przepompowni jest nieocenione, gdyż wpływa na jakość życia mieszkańców oraz zapewnia ciągłość dostępu do wody. Wrocław, jako miasto z bogatą historią i rozwijającą się infrastrukturą, korzysta z takich rozwiązań, jak przepompownia Świątniki, aby sprostać potrzebom swoich obywateli.

Historia

Pierwsze prace nad budową przepompowni w Świątnikach rozpoczęły się w XIX wieku. Pierwsza konstrukcja powstała w związku z modernizacją systemu wodociągowego Wrocławia. W miarę jak jakość wody w Odrze się pogarszała, miasto zdecydowało się na rezygnację z tego źródła. W 1904 roku w rejonie wodonośnym zbudowano 313 studni, z których woda była zaciągana do przepompowni, a stamtąd transportowana do zakładu Na Grobli. W 1906 roku, w wyniku suszy, jakość wody uległa pogorszeniu, co skłoniło miasto do dalszej rozbudowy systemu. Liczba studni wzrosła do 428, a także wprowadzono system nawadniania z wykorzystaniem rzeki Oławy.

Dodatkowo, zbudowano nowe pompownie: Bierdzany oraz Radwanice, co znacząco wpłynęło na zwiększenie wydajności dostarczania wody, osiągając produkcję na poziomie około 110 tysięcy m³ dziennie w okolicach tego okresu, kiedy długość sieci wodociągowej wynosiła 814 km, a populacja miasta oscylowała wokół obecnej liczby mieszkańców.

Wstępny projekt przepompowni był dziełem inżyniera Thiema z 1901 roku. Po dokonaniu niezbędnych zmian, projekt stał się fundamentem budowy od 1901 do 1905 roku. Całość kompleksu składała się z maszynowni, w której znajdowały się pompy przetłaczające wodę oraz inne budynki, w tym administracyjny i mieszkalny. Wówczas zainstalowano trzy leżące maszyny parowe typu Woolfa, które napędzały dwa tłokowe pompy nurnikowe. W latach 70. XX wieku zastąpiono te pompy nowoczesnymi pompowymi wirowymi.

W skład wyposażenia technicznego pompowni wchodziły:

  • cztery dwu płomienicowe kotły parowe typu kornwalijskiego, każdy o powierzchni ogrzewalnej 80 m², zdolne wytwarzać ciśnienie 8 atm,
  • ekonomizer o powierzchni ogrzewalnej 200 m²,
  • pompy Worthingtona, które zasilały kotły w wodę,
  • instalacja oczyszczająca wodę zasilającą kotły parowe,
  • dwa parowe agregaty prądotwórcze,
  • baterie akumulatorów.

Węgiel potrzebny do boilerów dostarczano między innymi drogą wodną Rzeki Odry, gdzie przeładunek odbywał się w Porcie Ujście Oławy. Następnie surowiec transportowano kolejką wąskotorową, specjalnie wybudowaną w 1903 roku. W 1996 roku uruchomiono nową przepompownię wód infiltracyjnych Świątniki, w sąsiedztwie starej, która została objęta ochroną prawną. Dawny zespół budynków stacji pomp został wpisany do rejestru zabytków 31 grudnia 1983 roku, pod numerem 413/Wm, zachowując oryginalny wystrój i wyposażenie maszynowni.

W tym historycznym, postindustrialnym budynku odbyła się również adaptacja powieści Władysława Reymonta zatytułowana Ziemia obiecana, reżyserowana przez Jana Klaty. Reżyser osobiście wybrał przepompownię na miejsce wystawienia spektaklu, a premiera miała miejsce 25 września 2009 roku.

Przypisy

  1. ZIEMIA OBIECANA. Teatr Polski Wrocław, 25.09.2009 r. [dostęp 05.05.2010 r.]
  2. Władysław Reymont i Jan Klata w przepompowni Świątniki, Premiera Ziemi obiecanej Jana Klaty. Moje miasto Wrocław, 25.09.2009 r. [dostęp 05.05.2010 r.]
  3. a b REJESTR ZABYTKÓW MIASTA WROCŁAWIA. wrosystem.um.wroc.pl. [dostęp 10.05.2010 r.]
  4. Stanisław Januszewski: Port "U Ujścia Oławy". [w:] Prosto z pokładu nr 8 [on-line]. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 04.2004 r. [dostęp 05.05.2010 r.]
  5. a b cz. 3 – Nowe ujęcia. [w:] Historia [on-line]. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Wrocław. [dostęp 05.05.2010 r.]
  6. Przepompownia wody "Świątniki". INTERAKTYWNE MUZEUM TECHNIKI - WROCŁAW. [dostęp 05.05.2010 r.]
  7. a b c d Ważniejsze wrocławskie zabytki techniki:. INTERAKTYWNE MUZEUM TECHNIKI - WROCŁAW. [dostęp 05.05.2010 r.]
  8. a b c d e f g Przepompownia Świątniki. Wratilaviae Amici. [dostęp 05.05.2010 r.]
  9. Wrocław. Nowa scena Polskiego w przepompowni. polski wortal teatralny. [dostęp 05.05.2010 r.]

Oceń: Przepompownia Świątniki we Wrocławiu

★★★★★
Średnia ocena:4.92 Liczba ocen:24