Cmentarz św. Maurycego, który jest rzymskokatolicką nekropolią, znajduje się pod zarządem parafii św. Maurycego we Wrocławiu. Jego usytuowanie znajduje się na osiedlu Gaj, tuż przy ulicy Działkowej, w sąsiedztwie wzniesienia, które nosi nazwę Skowronią Górą.
Od strony wschodniej, cmentarz ten graniczy bezpośrednio z Cmentarzem Żołnierzy Radzieckich, co czyni go miejscem o szczególnym znaczeniu historycznym i kulturowym. Dla wielu mieszkańców Wrocławia, cmentarz ten jest często określany jako cmentarz na Skowroniej Górze, co podkreśla jego lokalizację oraz związane z nią tradycje.
Historia
W 1863 roku parafia św. Maurycego zdecydowała się na otwarcie nowego cmentarza przy ulicy Kamiennej. Został on usytuowany pomiędzy dwoma istniejącymi wcześniej cmentarzami: ewangelickim cmentarzem św. Marii Magdaleny oraz katolickim św. Doroty. Szybki rozwój i wyczerpanie wcześniejszych pól grzebalnych skłoniły proboszcza parafii do poszukiwania nowego miejsca, które mogłoby służyć jako cmentarz. Na początku władze miejskie nie były przychylne inicjatywie katolickiej parafii, jednak ostatecznie zgoda na zagospodarowanie nowego cmentarza została wydana w maju 1886 roku.
Nowa nekropolia rozpoczęła swoją funkcję w roku 1887 i znajdowała się pomiędzy ulicą Spiską a drogą równoległą do niej, w pobliżu ulicy Borowskiej. W kolejnych latach na cmentarzu postawiono kaplicę oraz dom dla nadzorcy. W 1967 roku oba wcześniej wspomniane cmentarze zostały zlikwidowane, a ich miejsce zajęły parki – Park Andersa, który zajął przestrzeń starszego cmentarza otwartego w 1863 roku, oraz Park Skowroni na terenie nowszego cmentarza z 1887 roku.
Obecny cmentarz św. Maurycego to już trzecia nekropolia tej parafii, która powstała z inicjatywy proboszcza Paula Peikerta. Z uwagi na ograniczone przestrzenie w nowym cmentarzu, podjął on decyzję o jego rozszerzeniu w stronę południową. W 1934 roku zakupił 2,5 ha ziemi od właściciela Antona Laufe, a w roku następnym jeszcze dodatkowe 0,5 ha od właścicielki o nazwisku Pelz. Zgodę na urządzenie nowej części cmentarza, zlokalizowanej na południe od ulicy Działkowej, wydano 18 listopada 1939 roku. Poświęcenie nowo utworzonej nekropolii przez biskupa wrocławskiego Adolfa Bertrama miało miejsce 29 września 1940 roku.
Do końca II wojny światowej nowy cmentarz nie był w pełni wykorzystywany. Po styczniu 1945 roku hiszpańska część cmentarza stała się jednym z miejsc pochówku poległych żołnierzy radzieckich. W latach 1947-1948 na jego obszarze urządzono Cmentarz Żołnierzy Radzieckich na Skowroniej Górze, gdzie spoczywają pozostali żołnierze, którzy zginęli w trakcie walk w różnych częściach miasta. Zachodnia część cmentarza nadal pełniła funkcję cmentarza parafialnego kościoła św. Maurycego, gdzie grzebano także mieszkańców okolicy.
W drugiej połowie lat 60. XX wieku planowano likwidację cmentarza, co było zgodne z ówczesną tendencją władz do całkowitego zamknięcia cmentarzy wyznaniowych, zastępując je komunalnymi. Od 1971 roku wstrzymano pochówki na tym terenie. Ponowna reaktywacja cmentarza miała miejsce w 1994 roku, a obecnie miejsca grzebalne powoli się wyczerpują.
Znane osoby pochowane na cmentarzu
Cmentarz św. Maurycego we Wrocławiu jest miejscem spoczynku wielu wybitnych osobistości, które wpłynęły na rozwój kultury, nauki i sztuki. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:
- Jacek Bednarski (1939-2008) – znany międzynarodowy mistrz szachowy,
- prof. Tadeusz Bross (1930-2015) – wybitny kardiochirurg,
- prof. Adam Galos (1924-2013) – historyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego,
- prof. Wacław Hendrich (1925-2014) – biochemik,
- Franciszek Nieckula (1937-2010) – filolog,
- prof. Włodzimierz Obidowicz (1930-2016) – utalentowany pianista i pedagog,
- prof. Lech Tyszkiewicz (1931-2017) – antropolog, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego,
- Franciszek Pogoda (1924–2012) – żołnierz II Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, uczestnik bitwy o Monte Cassino,
- Barbara Cygańska – Wiland (1921–2012) – harcerka, porucznik Armii Krajowej, więźniarka Gestapo, nauczycielka.
Każda z tych postaci przyczyniła się do bogatej historii Wrocławia i pozostawiła po sobie ślad, który jest pamiętany do dziś.
Literatura
W literaturze dotyczącej cmentarzy we Wrocławiu istotnym dziełem jest opracowanie autorstwa Buraka M. i Okólskiej H. z 2007 roku. Książka nosi tytuł Cmentarze dawnego Wrocławia i została wydana przez Wydawnictwo Muzeum Architektury. Publikacja ta posiada numer ISBN 978-83-89262-38-7.
Wrocław, jako miasto o bogatej historii, szczyci się wieloma cmentarzami, które mają znaczenie zarówno architektoniczne, jak i kulturowe. Lista wrocławskich cmentarzy przedstawia różnorodność miejsc spoczynku, w tym zarówno cmentarze komunalne, jak i religijne.
| Cmentarze komunalne |
|
|---|---|
| Cmentarze chrześcijańskie katolickie i protestanckie (w tym nieistniejące) |
|
| Cmentarze żydowskie |
|
| Cmentarze wojskowe |
|
Pozostałe obiekty w kategorii "Cmentarze":
Cmentarz Ducha Świętego we Wrocławiu | Cmentarz Grabiszyński | Cmentarz na Klecinie | Cmentarz Osobowicki | Cmentarz św. Wawrzyńca we Wrocławiu | Nowy Cmentarz Żydowski we Wrocławiu | Stary Cmentarz Żydowski we Wrocławiu | Ohel we Wrocławiu | Cmentarz Brochowski | Cmentarz Świętej Rodziny | Cmentarz na Psim Polu | Cmentarz w Pawłowicach | Cmentarz w Leśnicy | Cmentarz w JerzmanowieOceń: Cmentarz św. Maurycego we Wrocławiu