Pomnik Wspólnej Pamięci

Wszystko zaczęło się po odkryciu w Mirkowie w 1989 roku ponad dwustu poniemieckich płyt nagrobnych. Płyty te pochodziły z cmentarzy, które w Wrocławiu zostały zniszczone. Ciekawym jest fakt, że właściciel lokalnego zakładu kamieniarskiego wykorzystał te płyty do produkcji nowych nagrobków oraz innych elementów kamieniarskich. Wszystkie ocalałe płyty zostały później odkupione przez miasto. Początkowo projekt miał uwzględniać wykorzystanie tych płyt na terenie nieczynnego Cmentarza Grabiszyńskiego III, który obecnie nosi nazwę Park Grabiszyński.

Ostateczny wybór projektu, który został zrealizowany w 2005 roku, należy do trzech wybitnych architektów: Tomasza Tomaszewskiego, Alojzego Gryta oraz Czesława Wesołowskiego. Pomnik Wspólnej Pamięci usytuowany jest w miejscu, gdzie niegdyś znajdowało się wrocławskie krematorium.

Do pomnika wiedzie długa aleja z żywopłotem, początkowo osiągająca granitową bramę z łacińskim napisem "Monumentum Memoriae Communis", prowadząca od ulicy Grabiszyńskiej. Struktura pomnika została stworzona z granitu, a jej forma przypomina mur składający się z 32 fragmentów różnej długości. Do całości dołączono kilkanaście zachowanych poniemieckich płyt nagrobnych.

Pomnik został podzielony na cztery sekcje, które reprezentują różne kategorie cmentarzy istniejących kiedyś we Wrocławiu: katolickie, ewangelickie, komunalne oraz żydowskie. W centralnej części znajduje się pozioma płyta, na której umieszczona jest lista wszystkich cmentarzy zlikwidowanych po 1945 roku w Wrocławiu. Całkowita długość pomnika wynosi 60 metrów.

Uroczystość otwarcia pomnika poprzedziło nabożeństwo ekumeniczne, które zgromadziło przedstawicieli czterech wspólnot religijnych z Wrocławia. Warto zaznaczyć, że pomnik nie odnosi się do faktu, że te cmentarze zostały celowo zniszczone i zlikwidowane. W inskrypcjach można znaleźć zwrot „nieistniejących dziś cmentarzach” oraz „pamięci dawnych mieszkańców”, co podkreśla ogólny szacunek dla wszystkich, którzy spoczywają w tych zapomnianych miejscach.