Wrocław, miasto o bogatej historii i architekturze, gości wiele imponujących budowli, wśród których kościół św. Łazarza wyróżnia się swoją gotycką formą. Jest to murowany obiekt, którego korzenie sięgają drugiej połowy XIV wieku, kiedy to został wzniesiony przez Zakon Rycerzy i Szpitalników świętego Łazarza z Jerozolimy.
Warto zauważyć, że miejsce, w którym obecnie stoi kościół, było już znane w 1260 roku jako kościół szpitalny. Budowla znajdowała się w okolicy drogi prowadzącej z Wrocławia w kierunku Oławy, a za czasów jej powstania usytuowana była za Bramą Oławską, w bliskim sąsiedztwie z osiedlem walońskich tkaczy.
Obecnie kościół oraz przylegający do niego dawny budynek szpitalny znajdują się w granicach współczesnego Wrocławia, przy ulicy gen. Romualda Traugutta 54–58. Naprzeciwko kościoła można dostrzec klasztor oraz nowoczesny szpital Bonifratrów, co dodatkowo podkreśla historyczny kontekst tego miejsca.
Historia
W przeszłości, nieopodal dzisiejszego kościoła, funkcjonowało leprozorium przeznaczone dla mężczyzn. Dla kobiet istniał szpital św. Hieronima, zlokalizowany za północnymi murami Wrocławia, przy trasie prowadzącej do Trzebnicy, w sąsiedztwie współczesnego kościoła Opieki św. Józefa, który wcześniej nosił imię św. Urszuli oraz Jedenastu Tysięcy Dziewic, znajdującego się na Ołbinie.
Dokumenty odnoszące się do kościoła i szpitala św. Łazarza datowane są na różne lata, w tym m.in. na 1264, kiedy to wystawiono wzmiankę dotyczącą dziesięciny dla szpitala, oraz na 1267, kiedy to zapisano informacje o opodatkowaniu i zakupie fragmentu ziemi. Kolejna wzmianka pochodzi z 1326 roku. Na początku XV wieku, obok trędowatych początkowo przyjmowanych do placówki, zaczęto również otaczać opieką Szpitalników świętego Łazarza, a ostatnie informacje o obecności trędowatych pochodzą z 1540 roku, kiedy to wspomniano o nich w zachowanych dokumentach.
W kontekście historycznych wydarzeń, w dniu 27 października 1474 roku, podczas starcia sprzymierzonych wojsk polsko-czeskich, dowodzonych przez Władysława Jagiellończyka, króla Czech, oraz jego ojca Kazimierza, króla polskiego, kościół św. Łazarza pełnił funkcję umocnionego punktu dowodzenia dla armii króla Węgier, Macieja Korwina, która atakowała od kierunku wsi Święta Katarzyna.
Niecałe trzy stulecia później, okolice kościoła stały się lokalizacją dla artylerii wojsk pruskich, które oblegały miasto. Z tego miejsca, 9 grudnia 1757 roku, ostrzeliwano obrońców, poddanych Habsburgów. W trakcie tych działań, zachodni szczyt kościoła poniósł uszkodzenia.
W pierwszej części XIX wieku, szpital został przekształcony w dom starców. Następnie, podczas planów modernizacji przed I wojną światową, rozważano zniszczenie zarówno szpitala, jak i kościoła, w celu poszerzenia drogi w kierunku południowo-zachodnim. Na szczęście, pomysł ten został porzucony, a w 1907 roku okolice kościoła uporządkowano, a sam budynek przeszedł renowację. Kościół przetrwał oblężenie Festung Breslau na początku 1945 roku, doświadczając znacznych zniszczeń, które po wojnie oszacowano na około 20%. Ksiądz Paul Peikert, prowadzający kronikę oblężenia i proboszcz pobliskiej parafii św. Maurycego, dokumentował ostrzał i bombardowania, które miały miejsce m.in. 8 lutego i 10 marca.
W latach 1946–1949, dokonano naprawy uszkodzeń, a kościół przekazano parafii św. Maurycego jako kościół pomocniczy. Nieszczęścia nie omijały tej świątyni również podczas „powodzi tysiąclecia” w 1997 roku, kiedy to przez pięć dni znajdował się pod wodą. Na szczęście, w końcu lat 90. XX wieku kościół został osuszony i odrestaurowany.
Architektura
Kościół św. Łazarza, pomimo swojego niewielkiego rozmiaru, posiada wiele cennych zabytków architektonicznych. Jego jednonawowe wnętrze charakteryzuje się długością wynoszącą 12,7 metra oraz szerokością równą 7,9 metra.
W obrębie tego kościoła zachowały się liczne cenne elementy artystyczne, które świadczą o bogatej historii budynku. Wśród nich można wymienić czternastowieczny gotycki wspornik sklepienny wykonany z piaskowca, który do dziś przyciąga uwagę historyków i turystów. Kolejnym interesującym detalem jest piętnastowieczny gotycki portal, również z piaskowca, który prezentuje wyjątkowe zdobienia typowe dla tego okresu.
Nie można zapomnieć o dwóch malowanych skrzydłach ołtarzowych z drugiej połowy XV wieku, które dodają kościołowi niepowtarzalnego charakteru. Dodatkowo, znajduje się tam barokowa rzeźba Matki Boskiej, wykuta w piaskowcu, pochodząca z roku 1727, która stanowi znakomity przykład sztuki barokowej.
Przypisy
- N. Wójtowicz, Kostel Svatého Lazara ve Vratislavi, „REUNION” (Vydává Vojenský a špitálni řád sv. Lazara Jeruzalémského – Bohemia), ročnik XL, nr 1/2016, s. 11.
- Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 29.01.2010 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Kościoły":
Kościół św. Elżbiety przy ulicy Grabiszyńskiej we Wrocławiu | Kościół św. Henryka we Wrocławiu | Kościół Świętej Trójcy we Wrocławiu | Parafia Opatrzności Bożej we Wrocławiu | Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa we Wrocławiu | Parafia Najświętszej Maryi Panny Bolesnej we Wrocławiu-Strachocinie | Parafia św. Andrzeja Apostoła we Wrocławiu | Parafia św. Ignacego Loyoli we Wrocławiu | Parafia św. Wawrzyńca we Wrocławiu-Żernikach | Parafia Miłosierdzia Bożego we Wrocławiu | Kościół św. Krzysztofa we Wrocławiu | Kościół św. Stanisława Kostki we Wrocławiu | Kościół św. Antoniego z Padwy we Wrocławiu | Kościół św. Anny we Wrocławiu-Praczach Odrzańskich | Kościół św. Andrzeja Apostoła we Wrocławiu | Kościół św. Antoniego we Wrocławiu-Karłowicach | Parafia św. Jadwigi Śląskiej we Wrocławiu | Parafia św. Antoniego we Wrocławiu | Parafia Trójcy Świętej we Wrocławiu | Parafia św. Wawrzyńca we WrocławiuOceń: Kościół św. Łazarza we Wrocławiu