Andrzej Markowski (językoznawca)

---

Życiorys

Wykształcenie

W 1971 roku Andrzej Markowski ukończył studia na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, zdobywając wyróżnienie. Po tym sukcesie, w latach 1974-1976 odbywał staż naukowy w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (PAN). W 1976 roku obronił doktorat na Uniwersytecie Warszawskim, bazując na pracy poświęconej antonimom przymiotnikowym w nowoczesnej polszczyźnie. W kolejnych latach, od 1980 do 1984, prowadził lektorat języka polskiego na Uniwersytecie Florenckim, a następnie w 1991 roku na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie.

Habilitację uzyskał w 1990 roku na podstawie rozprawy dotyczącej leksyki wspólnej w różnych odmianach języka polskiego. W 1993 roku został profesorem nadzwyczajnym, a w 1996 roku otrzymał tytuł profesora. Andrzej Markowski pełnił wiele istotnych ról administracyjnych, w tym był wicedyrektorem (1984–1990) oraz dyrektorem (1991–1999, 2005–2012) Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Dodatkowo, od 1991 do 2008 roku kierował Zakładem Leksykologii i Kultury Języka w INP UW, a w latach 1999-2005 przewodniczył Radzie Naukowej INP UW. Zasiadał również w Senacie Uniwersytetu Warszawskiego oraz przewodniczył różnym komisjom senackim i rektorskim, zajmując się sprawami pracowniczymi i profesorskimi od 2005 roku.

Jako pracownik naukowy Uniwersytetu Warszawskiego Markowski był aktywny od 1971 do 2022 roku, a od 2002 roku jako profesor zwyczajny w Instytucie Języka Polskiego Wydziału Polonistyki. Zaangażował się także w działalność naukową jako senator UW oraz członek Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN od samego początku jej istnienia (1996), obejmując różne funkcje, w tym zastępcę przewodniczącego (1996-2000) oraz przewodniczącego (2000-2018). Ostatnie lata działalności w tej radzie zakończył jako honorowy przewodniczący (2019-2021). Ponadto, od 2001 roku był członkiem Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP, a od 2007 roku sprawował rolę wiceprzewodniczącego. Markowski aktywnie uczestniczył w działaniach Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz Collegium Invisibile, gdzie od 2007 do 2010 roku pełnił rolę zastępcy sekretarza generalnego.

Działalność naukowa

Andrzej Markowski specjalizuje się w semantyce, leksykologii, leksykografii oraz kulturze języka polskiego, a jego zainteresowania badawcze obejmują te obszary. Jego dorobek naukowy to ponad 40 publikacji, w tym monografie naukowe, takie jak „Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny” oraz „Antonimy przymiotnikowe we współczesnej polszczyźnie”. Dodatkowo, Markowski opracował szereg słowników, w tym „Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN” oraz „Wielki słownik ortograficzny języka polskiego”. Jego działalność popularnonaukowa obejmuje książki takie jak „Polszczyzna znana i nieznana” oraz „Jak dobrze mówić i pisać po polsku”. W ciągu swojej kariery akademickiej napisał też około 160 artykułów naukowych oraz setki felietonów.

Współpracował z Jerzym Bralczykiem i Janem Miodkiem przy opracowywaniu książek, takich jak „Wszystko zależy od przyimka” oraz „Trzy po 33”. Markowski jest również znanym popularyzatorem wiedzy o języku, prowadząc liczne audycje radiowe oraz programy telewizyjne, w których zarejestrowano ponad 5000 nagrań. Uczestniczył także w wykładach i odczytach dla szerokiego grona odbiorców, w tym uczniów, nauczycieli oraz dziennikarzy. Współtworzył program nauczania oraz podręcznik „Pamiętajcie o ogrodach…”.

Markowski ma także na koncie wiele dyktand w ogólnopolskim konkursie „Dyktando” oraz w licznych konkursach regionalnych. W latach 2019-2022 był członkiem Zespołu Nazewnictwa Miejskiego w Urzędzie m.st. Warszawy, co świadczy o jego zaangażowaniu w sprawy lokalne i językowe.

Kontrowersje

W 2021 roku Komisja Rektorska ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji na Uniwersytecie Warszawskim uznała, że zarzuty o wieloletnie molestowanie seksualne przez Andrzeja Markowskiego studentek są jak najbardziej uzasadnione.

Oskarżony zdecydowanie zaprzeczył tym zarzutom, dodatkowo podnosząc, że w jego sprawie nie zastosowano zasady domniemania niewinności, co w jego ocenie jest poważnym uchybieniem. Andrzej Markowski argumentował, iż zarzuty nie zostały potwierdzone w ramach niezależnego postępowania.

W wyniku tych oskarżeń, prokuratura, działając na zgłoszenie rektora dotyczące możliwości popełnienia przestępstwa przez Markowskiego, podjęła odpowiednie kroki. Jednakże, ostatecznie odmówiła wszczęcia śledztwa, gdyż nie stwierdziła znamion czynu zabronionego w tej sprawie.

Wyróżnienia i nagrody

Andrzej Markowski, znany językoznawca, zdobył liczne wyróżnienia i nagrody, które podkreślają jego ogromny wkład w rozwój nauki i kultury w Polsce. Oto niektóre z nich:

• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Złoty medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2015),
• Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach (11 czerwca 2015),
• Obchodzenie 45-lecia pracy naukowo-dydaktycznej na Uniwersytecie Warszawskim (2016),
• Radiowy Honorowy Złotym Mikrofonem „za wybitne osiągnięcia w propagowaniu pięknej polszczyzny na wszystkich antenach Polskiego Radia” (2010),
• Nagroda Rektora Uniwersytetu Warszawskiego (przyznawana wielokrotnie),
• Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

---

Oceń: Andrzej Markowski (językoznawca)

---