Kaplica znajdująca się na Cmentarzu Osobowickim to obiekt o bogatej historii, który została zbudowana w latach 1920-21. Jej projektantem był Maksa Berg, architekt znany z wielu znaczących realizacji.
Kaplica ta nie tylko pełni rolę miejsca kultu, ale także służy jako kostnica, co podkreśla jej wielofunkcyjną rolę na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. Obiekt ten z pewnością zasługuje na uwagę ze względu na swoje walory architektoniczne oraz historyczne znaczenie.
Historia
Historia cmentarza, który został założony w 1867 roku na północnych obrzeżach Wrocławia, jest niezwykle interesująca. W 1872 roku zrealizowano budowę jego pierwszej kaplicy pogrzebowej. Była to niewielka budowla z cegły, skonstruowana na planie ośmiokąta i utrzymana w stylu neoromańsko-neogotyckim, której projektantem był uznawany mistrz murarski, Carl Kolbego. Na początku istnienia, cmentarz zajmował jedynie niewielki południowo-wschodni fragment tego, co w późniejszym czasie stało się rozległą nekropolią.
W miarę upływu lat, zwłaszcza pod koniec XIX i na początku XX wieku, zapotrzebowanie na większą kaplicę stawało się coraz bardziej widoczne, ponieważ cmentarz sukcesywnie zwiększał swoje rozmiary w kierunku północnym oraz zachodnim. Max Berg, który w 1908 roku objął stanowisko miejskiego radcy budowlanego, podjął się realizacji nowych projektów kaplicy w latach 1910-11, 1914 oraz 1919, jednakże nie doszło do ich realizacji z różnych przyczyn.
Wreszcie czwarty projekt, stworzony w roku 1920, został z sukcesem zrealizowany. W tworzeniu tego projektu Bergowi towarzyszył architekt Albert Kempter, natomiast w zakresie aranżacji wnętrz oraz szczegółów artystycznych zaangażowani byli grafik Hans Leistikow oraz rzeźbiarz Alfred Vocke. Budowa rozpoczęła się w maju 1920 roku, a obiekt został ukończony w stanie surowym w listopadzie 1921. Uroczyste otwarcie kaplicy miało miejsce 8 grudnia 1921 roku.
Nowoczesna architektura obiektu, z nowatorskimi rozwiązaniami, została usytuowana w połowie alei prowadzącej z południa na północ, w zachodniej części cmentarza. Aleja ta stała się kluczowym punktem komunikacyjnym cmentarza, przy jej południowym krańcu umiejscowiono główną bramę, a także nowoczesne budynki administracyjne zaprojektowane przez Hugo Althoffa, który przejął stanowisko miejskiego radcy budowlanego po Bergu.
Kaplica wciąż pełni swoje podstawowe funkcje, a po 1945 roku, kiedy to rozebrano pierwotną kaplicę z 1872 roku, stała się jedynym miejscem na Cmentarzu Osobowickim, w którym odprawiane są msze żałobne oraz świeckie ceremonie pogrzebowe. Odgrywa także rolę kostnicy cmentarnej. W trakcie powojennych remontów wprowadzono pewne zmiany, w tym w wystroju. Na elewacji frontowej, obok głównego wejścia, dodano rzeźbione plakiety, natomiast freski autorstwa Leistikowa zdobiące ściany zostały zamalowane. W roku 2010 kaplica została wpisana do rejestru zabytków.
Architektura
Kaplica na Cmentarzu Osobowickim, gdy powstała, stanowiła nowatorskie osiągnięcie architektoniczne w kilku aspektach. Była to jedna z pierwszych we Wrocławiu realizacji sztuki całościowej (niem. Gesamtkunstwerk), która harmonijnie łączyła formę architektoniczną z malarstwem i rzeźbą. W jej wnętrzu znalazły się freski i witraże, które można uznać za niektóre z pierwszych dzieł sztuki abstrakcyjnej w tym regionie. Co więcej, kaplica zaliczana jest do pionierskich budynków w nurcie Neues Bauen, charakteryzującym się płaskimi dachami, białymi elewacjami oraz skromną plastycznością, które powstały w stolicy prowincji śląskiej.
Obiekt został zbudowany częściowo w żelbetowej konstrukcji szkieletowej oraz częściowo w technologii murowanej. Jego forma składa się z kilku połączonych kubicznych brył. Najwyższą z nich stanowi południowa nawa główna o prostokątnym rozplanowaniu, zwieńczona ażurową sygnaturką utworzoną z okrągłych kolumienek, które pierwotnie były ozdobione płaskim daszkiem z krzyżem. Z przodu znajduje się westybul, wsparty na dwóch okrągłych kolumnach, mający wieloboczną formę.
Westybul ten jest ozdobiony reliefem wykonanym przez Alfreda Vocke, który przedstawia personifikację śmierci w welonie, prowadzącą za ręce dwóch nagich postaci – kobietę i mężczyznę. Całość architektonicznej kompozycji uzupełnia część mieszcząca kostnicę oraz jednokondygnacyjne obejście, które łączy się z nawami bocznymi kaplicy i dodatkowymi pomieszczeniami.
Wnętrze kaplicy wzbogacone było freskami oraz witrażami o abstrakcyjnych wzorach, stworzonymi przez Leistikowa. Elementy wyposażenia, takie jak katafalk, żeliwny krzyż, lichtarze oraz ławki, zostały zaprojektowane przez Berga, co dodatkowo podkreśliło estetykę tego wyjątkowego miejsca.
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty religijne":
Kapliczka Dompniga | Mała Synagoga we Wrocławiu | Klasztor Szpitalników z Czerwoną Gwiazdą we Wrocławiu | Synagoga Pod Białym Bocianem we WrocławiuOceń: Kaplica na Cmentarzu Osobowickim