Krystyna Dmochowska, urodzona 26 maja 1956 roku we Wrocławiu, była wybitną polską aktorką, która zyskała uznanie zarówno na scenie teatralnej, jak i w telewizji oraz kinie.
Kiedy przyjęła, że zmarła 15 maja 2011 roku w Jeleniej Górze, pozostawiła po sobie znaczący dorobek artystyczny, który zapisał się w historii polskiej kultury.
Wczesne lata
Krystyna Dmochowska to postać, która swoje pierwsze kroki stawiała we Wrocławiu. Jest to miasto, w którym się urodziła i dorastała. Wychowywała się w artystycznej atmosferze, co z pewnością miało wpływ na jej późniejszą karierę. Uczyła się w wrocławskim Liceum Sztuk Plastycznych, co stanowiło dla niej solidną podstawę w dziedzinie sztuki.
Po uzyskaniu matury z determinacją przystąpiła do egzaminów wstępnych do PWSFTviT w Łodzi. Mimo że zdołała przejść przez eliminacje, dostając się do ostatniej fazy rekrutacyjnej, nie udało jej się otrzymać miejsca na tym prestiżowym kierunku. Ta sytuacja nie zniechęciła jej jednak do dalszego kształcenia.
W 1981 roku Krystyna Dmochowska z sukcesem ukończyła studia na Wydziale Lalkarskim w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, co otworzyło jej drzwi do świata teatru i sztuki performatywnej. Tego typu edukacja pozwoliła jej na rozwój talentów oraz nawiązywanie wartościowych kontaktów w branży artystycznej.
Kariera teatralna
Po ukończeniu studiów, w sezonie 1981/1982, Krystyna Dmochowska rozpoczęła swoją niezwykłą karierę artystyczną w Teatrze im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze, gdzie związała się na stałe. Jej debiut odbył się w roli Emmy w dziele Ödöna von Horvátha pt. Opowieści Lasku Wiedeńskiego (1981), które zostało zreżyserowane przez Włodzimierza Nurkowskiego. Wkrótce później, publiczność miała okazję zobaczyć ją w spektaklu muzycznym Kolęda-Nocka (1982), którego reżyserką była Alina Obidniak. Muzykę do tego przedstawienia stworzył Wojciech Trzciński, a libretto napisał Ernest Bryll.
W kolejnych latach wystąpiła w sztuce Oscara Wilde’a pt. Brat marnotrawny (1983), gdzie w reżyserii Ireny Dudzińskiej odgrywała rolę guwernantki Miss Prism. Ponadto, zagrała Ofelię w dramatycznym utworze Witolda Gombrowicza Ślub (1984), który został zaadaptowany przez Krystiana Lupy. Jej talent doceniono również w prezentacji postaci Kamilki w inscenizacji Władysława Krzemińskiego Romans z wodewilu (1984) w reżyserii Stefanii Domańskiej. W biograficznej sztuce Macieja Wojtyszki pt. Skarby i upiory, czyli hrabia opętany (1985), wystąpiła jako guwernantka.
Dmochowska wcielała się również w wiele różnorodnych postaci, jak Madzia Justyńska w przedstawieniu Franza i Paula von Schonthan Porwanie Sabinek (1987, w reż. Bogusława Kozaka) oraz sąsiadka w inscenizacji Josifa Brodskiego pt. Brodski (1988, w reż. Bogdana Rudnickiego). W roku 1990, zagrała archanioła w widowisku Ignacego Krasickiego Monachomachia, czyli Wojna mnichów, w reżyserii ówczesnego szefa teatru Jerzego Zonia. Kolejną z ważnych ról, jakie odgrywała, była Cyganka w przedstawieniu Jana Potockiego Cyganie z Andaluzji (1993), w reżyserii Henryka Adamka.
W ciągu swojej kariery artystycznej uczestniczyła w licznych współczesnych dziełach, takich jak Ciuciubabka albo ślepiec (1991) autorstwa Hugo Clausa w reż. Marca Bobera, a także w spektaklu muzycznym Jeremiego Przybory Nie bójmy się uczuć (1992), który zrealizował Zdzisław Sobociński. W jej repertuarze znalazły się także tak ważne tytuły, jak Historia żywota św. Marcina (1993) w reżyserii Jana Skotnickiego, a także tragedia Sofoklesa pt. Antygona (1995), w reżyserii Andrzeja Bubienia.
Krystyna Dmochowska miała także okazję pracować w komediach dell’arte Moliera, takich jak Szelmostwa Skapena (2000) w reżyserii Aldony Figury oraz w sztuce Václava Havla Opera żebracza (2000) w reżyserii Andreja Kroba. W 1993 roku w sztuce Igraszki z diabłem, reż. Zygmunta Bielawskiego, zagrała rezolutną Kasię, a w obyczajowej komedii Komedia sytuacyjna (2002) autorstwa Johnniego Mortimera i Briana Cooke’a, wystąpiła jako znana plotkarka panna Trotter.
Dmochowska dała się poznać również w rolach inspirowanych literaturą rosyjską. W inscenizacjach Nikołaja Gogola występowała w groteskowych rolach, takich jak Nos i bandyta w Opowieściach petersburskich (1989) oraz w podwójnej roli w Martwych duszach (1990). Do jej znaczących kreacji należy także Nadieżda w Ostatnim (1987) Maksima Gorkiego w reż. Aliny Obidniak.
Wyróżniała się w rolach kobiet z klasyki, takich jak Agafia Tichonowna w Ożenku (1997) i Dafnida w Komedii pasterskiej (1997) Jana Andrzeja Morsztyna, za co w 1998 roku otrzymała nagrodę Stalowego Wytrycha, przyznawaną przez redakcję „Nowin Jeleniogórskich”. Wystąpiła także w kultowych dziełach Fiodora Dostojewskiego Bracia Karamazow (1999) oraz Aleksandra Żelezcowa Dialogi o zwierzętach (2004), które zrealizował Krzysztof Rekowski.
W kontynuacji jej kariery, Dmochowska wcieliła się w opiekunkę w Czajce (2004) w reżyserii Mai Kleczewskiej oraz Anfisę w Trzech siostrach (2009), którą zrealizował Krzysztof Minkowski.
Na przestrzeni lat, zagrała również w komediach Aleksandra hr. Fredry, w tym role w Zemście (1984), Ślubach panieńskich (1995), Gwałtu, co się dzieje! (1997) oraz Dożywociu (2005). Występowała w sztukach Williama Szekspira, takich jak Poskromienie złośnicy (1994), Miarka za miarkę (1996) oraz Romeo i Julia (2006).
W sztuce Dulska! (1999), na podstawie Moralności pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej, zagrała tytułową postać Anieli Dulskiej. Kreowała również role w dziełach Witkacego, takich jak Glątwa nowa czyli w sidłach nudy (1994) oraz w dramacie Tadeusza Różewicza Kartoteka (2002), który wyreżyserował Piotr Łazarkiewicz.
W dramacie romantycznym Dziady Adama Mickiewicza (1998) wystąpiła jako Sowietnikowa, a w Kordianie Juliusza Słowackiego (2001) jako dozorczyni. W spektaklu Historia o miłosiernej czyli testament psa (2001) w reżyserii Tomasza Koniny, Dmochowska zagrała Miłosierną. Kolejną rolą była Ninon Preobrażeńska w Snie pluskwy (2003) w reżyserii Krzysztofa Kopki.
Jej występy obejmowały również współczesny utwór Petera Barnesa Czerwone nosy (2005), gdzie wcieliła się w postać właścicielki domu publicznego Mamuśki Metz. Dzięki swojej różnorodności i wszechstronności, aktorka zyskała uznanie wśród najmłodszej widowni, występując w wielu widowiskach dla dzieci.
W bajce O ślicznych kwiatkach i strasznym potworze (1986) Janusza Odrowąża Wiśniewskiego miała okazję zagrać piwonię. W sztuce Andrzeja Maleszki Wielkoludy (1986) przywdziała charakter olbrzyma o imieniu Berta. W innym występie, jako kucharka i Pustogłowy, pojawiła się w inscenizacji Miłość do trzech pomarańczy (1989) Carla Gozziego.
W ciągu swojej kariery, Dmochowska zagrała w czterech musicalach Macieja Staropolskiego, bazując na baśniach Hansa Christiana Andersena, a także w Czerwonym nosie (1995) na podstawie powieści Lewisa Carrolla, w roli okrutnej Królowej. Zrealizowała również dwa musicalowe spektakle w reż. Cezarego Domagały, w tym scenicznej adaptacji Małego Księcia (1996) oraz w Królu Maciusiu Pierwszym (1997) na motywach powieści Janusza Korczaka, zajmując rolę poddanej Króla. Jej wszechstronność artystyczna była widoczna także w inscenizacji Przyjaciel wesołego diabła (1998), gdzie zagrała drzewo oraz wodza, a także w musicalu Przygody Tomka Sawyera (2001), który był adaptacją powieści Marka Twaina, w reżyserii Jana Szurmieja, gdzie odgrywała rolę cioci Polly.
Role ekranowe
Krystyna Dmochowska zdobyła uznanie dzięki swojej wyrazistej roli Heleny Łazankowej, która była ekspedientką w lokalnym sklepie w Wadlewie, dzierżawionym przez Natalię Strońską (Emilia Krakowska). Serial Polsat Pierwsza miłość, w którym występowała w latach 2004–2011, przyczynił się do jej popularności. Dmochowska zagościła również w kilku odcinkach sitcomu Świat według Kiepskich (2005–2011) oraz w serialu Warto kochać (2005–2006).
W jej dorobku filmowym znajdują się laureackie produkcje, w tym komediodramat Andrzeja Jakimowskiego pt. Sztuczki (2007), a także film Jana Jakuba Kolskiego zatytułowany Afonia i pszczoły (2009). Warto również wspomnieć o jej występie w komedii Magdaleny ŁazarkiewiczMaraton tańca (2010).
Filmografia
Filmografia Krystyny Dmochowskiej obejmuje zarówno filmy, jak i seriale telewizyjne, w których artystka zagrała w różnorodnych rolach. Poniżej znajduje się szczegółowa lista jej wystąpień filmowych.
FilmyRok Produkcji | Nazwa Filmu | Postać | Reżyser |
---|---|---|---|
2007 | Sztuczki | ekspedientka królowa | Andrzej Jakimowski |
2009 | Afonia i pszczoły | brak | Jan Jakub Kolski |
2010 | Made in Poland | barmanka Helenka | Przemysław Wojcieszek |
Maraton tańca | Pani Janina Kowalewska, szefowa chóru „Malwy z Dąbia”, członkini jury | Magdalena Łazarkiewicz |
Rok | Tytuł | Rola | Uwagi |
---|---|---|---|
2004 | Fala zbrodni | Matka Irka Stolarka (nie figuruje w napisach) | odc. 22 – „Zbieracze śmierci” |
2004–2011 | Pierwsza miłość | Helena Łazankowa | _ |
2005 | Świat według Kiepskich | ciotka Lutka | odc. 226 – „Stypa” |
2005−2006 | Warto kochać | _ | _ |
2007 | Świat według Kiepskich | Malinowska z jarzyniaka | odc. 251 – „Skok” |
pani komentująca występy Paździocha-wezyra | odc. 275 – „Wezyr” | ||
2010 | kobieta w budce telefonicznej w zaświatach | odc. 326 – „Tamten świat” | |
_ | odc. 336 – „Ósme dziecko stróża” | ||
policjantka | odc. 340 – „Jesień średniowiecza” | ||
Lucyna, koleżanka Haliny z pracy | odc. 343 – „Sobowtór” | ||
baba w opowieści Paździocha | odc. 345 – „Wampiry są wśród nas” | ||
2011 | Indianka w filmie | odc. 353 – „Tryptyk dolnośląski cz. I – Ostatni Wódz Plemiona Szoszonów” | |
Ali Baba | odc. 355 – „Tryptyk dolnośląski cz III – Moje Wielkie Wrocławskie Wesele” | ||
sprzedawczyni Danuta Kupała | odc. 358 – „Zwierzę medialne” | ||
Rogalakowa | odc. 360 – „Jajko pokoju” | ||
strażniczka miejska | odc. 361 – „Salto” odc. 366 – „Czułe słówka” | ||
sędzia Maria Karwasz Barabasz | odc. 363 – „Uczeń czarnoksiężnika” | ||
kobieta w parku | odc. 365 – „Sprawa dla redaktora” | ||
strażniczka miejska | odc. 366 – „Czułe słówka” | ||
Głęboka woda | natrętna klientka | odc. 1 – „Wielka woda” |
Nagrody
W poniższym zestawieniu prezentujemy nagrody, które otrzymała Krystyna Dmochowska w swojej artystycznej karierze.
Rok | Nagroda | Kategoria | Spektakl |
---|---|---|---|
1990 | Brązowa Iglica Wrocławia | – | – |
1998 | Stalowy Wytrych | Nagroda w popularności według redakcji „Nowin Jeleniogórskich” | Ożenek (1997) Komedia pasterska (1997) |
Przypisy
- Fala zbrodni - Odcinek 22. Polsatgo.pl. [dostęp 02.05.2022 r.]
- Jelenia Góra: Zmarła aktorka Krystyna Dmochowska. „Nasze Miasto”. [dostęp 08.05.2020 r.]
- Nie żyje Krystyna Dmochowska. TVN24.pl. [dostęp 08.05.2020 r.]
- Tych aktorów „Kiepskich” nie ma już z nami. Fakt.pl. [dostęp 08.05.2020 r.]
- Personalidade: Krystyna Dmochowska (Polônia). InterFilmes.com. [dostęp 08.05.2020 r.]
- a b c Krystyna Dmochowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 08.05.2020 r.]
- „Słowo Polskie” / „Gazeta Wrocławska”, Postanowiłam być. Nie jestem idolką, Nr 254/2005-10-29
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Adrian Josef von Hoverden-Plencken | Jacek Zwoźniak | Ewa Skibińska | Marek Błaszczyk (muzyk) | Olaf Lubaszenko | Izabela Polakowska-Rybska | A.M. Bakalar | Aleksander Trojanowski | Natalia Lubrano | Magdalena Czajka | Marcin Harasimowicz | Dorota Łukasiewicz-Kwietniewska | Urszula Małgorzata Benka | Friedrich Jachmann | Kazimierz Mazur (1948–2022) | Jerzy Łaba | Czesław Przęzak | Andrzej Bart | Janek Koza | Michał SkawińskiOceń: Krystyna Dmochowska