Wojciech Bal

---

Życiorys

W pierwszych latach swojej kariery zawodowej, mgr Wojciech Bal skupił się na badaniach dotyczących interakcji jonów miedziowych, niklowych i cynkowych z oligopeptydami. Prace te były częścią jego rozprawy doktorskiej, którą realizował pod okiem prof. Henryka Kozłowskiego na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego.

W ramach swojego doktoratu, w zespole pod przewodnictwem prof. H. Kozłowskiego, badał kompleksy hormonów peptydowych, które są obecne w ludzkim organizmie, a także peptydy modelowe. Celem tych badań była analiza wpływu różnych reszt aminokwasowych na stabilność oraz strukturę powstających kompleksów. W wyniku tych działań, obronił swoją rozprawę doktorską w roku 1991 z wyróżnieniem.

Po obronie pracy doktorskiej przez rok kontynuował badania na Uniwersytecie Wrocławskim, a następnie odbył dwa staże podoktorskie. Pierwszy z nich odbył się w Birkbeck College, University of London, gdzie pod nadzorem prof. Petera J. Sadlera zapoznał się z fundamentalnymi technikami NMR oraz badaniami dotyczącymi interakcji metali z albuminą, najważniejszym białkiem osocza.

Roczny staż w Londynie, który odbył w latach 1992-93, był finansowany w trybie konkursowym przez Royal Society of Chemistry. Po powrocie z Wielkiej Brytanii, Wojciech Bal spędził trzy lata w National Cancer Institute w Frederick, MD, gdzie pod opieką dr Kazimierza S. Kasprzaka zajmował się badaniem mechanizmów molekularnych kancerogenezy związanej z niklem.

W latach 1997-2001 Wojciech Bal wrócił do Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie kontynuował współpracę z grupą dr K. S. Kasprzaka i angażował się w prace badawcze w ramach Wydziału Chemii. Współpracował również z dr Małgorzatą Jeżowską-Bojczuk, badając interakcje jonów miedziowych z aminocukrami oraz aminoglikozydami, a także kontynuował badania dotyczące kompleksów peptydowych z prof. H. Kozłowskim.

W roku 2002, po kilkuletniej współpracy, przeniósł się na pełny etat do Zakładu Biofizyki Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN, gdzie stworzył własną grupę badawczą. Angażował się również w współpracę ze wrocławskimi doktorantami oraz zdobywał nowe talenty do swojego zespołu.

W latach 2004-2010 współpracował również z Centralnym Instytutem Ochrony Pracy, gdzie pełnił rolę konsultanta przy opracowywaniu projektów badawczych. Do dziś Wojciech Bal jest związany z Instytutem Biochemii i Biofizyki PAN, gdzie kieruje Pracownią Chemii Biologicznej Jonów Metali. Od 2020 roku pełni funkcję przewodniczącego Rady Naukowej w tym instytucie.

Dorobek naukowy

W dorobku naukowym profesora Wojciecha Bala znajduje się około 200 publikacji, które stanowią istotny wkład w jego dziedzinę. W trakcie swojej dotychczasowej kariery naukowej Bal skupił się na wyznaczaniu stabilnych wiązań między różnymi kompleksami jonów metali a bioligandami.

Odkrył i szczegółowo zbadał reakcję hydrolizy wiązania peptydowego, która zachodzi przy udziale jonu Ni(II). Jego prace nad tym zagadnieniem wykazują znaczenie tej reakcji dla toksyczności niklu, co jest kluczowe dla zrozumienia wpływu tego metalu na organizmy żywe.

W szczególności, Bal zaproponował nowatorską zmianę paradygmatu dotyczącego wewnątrzkomórkowej fizjologii jonów cynkowych. Dodatkowo, zidentyfikował peptydy z rodziny Aβ, które pełnią rolę ligandów dla jonu Cu(II). Ta praca prowadzi do weryfikowalnej hipotezy dotyczącej ich funkcji fizjologicznej, co otwiera nowe ścieżki badań w tej dziedzinie.

Aktualnie, jego badania koncentrują się na podstawowych mechanizmach zewnątrzkomórkowego transportu miedzi, które mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia chorób cywilizacyjnych. Ponadto, profesor Bal prowadzi analizy dotyczące nowych mechanizmów toksyczności nanocząstek srebra, które ulegają rozpuszczeniu w organizmie człowieka, co staje się coraz bardziej aktualnym tematem w kontekście zdrowia publicznego.

Korzystając z bogatej wiedzy w dziedzinie chemii toksykologicznej, stworzył substancję chroniącą przed alergią niklową. Po skutecznej komercjalizacji, preparat ten stał się dostępny dla osób borykających się z tym problemem zdrowotnym. Również, Bal wypromował piętnaścioro doktorantów, dzieląc się swoim doświadczeniem i wiedzą z przyszłym pokoleniem naukowców.

Ponadto, jest współautorem pięciu patentów, co podkreśla jego aktywność innowacyjną i wpływ na rozwój dziedziny nauk chemicznych.

Nagrody

Oto lista nagród przyznanych Wojciechowi Balowi, która odzwierciedla jego liczne osiągnięcia w obszarze nauki oraz badań:

• 1990 – Nagroda Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego za osiągnięcia badawcze (zespołowa),
• 1992 – Nagroda Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego za najlepszą rozprawę doktorską,
• 1996 – NIH Fellows Award for Research Excellence,
• 1997 – Nagroda Ministra Edukacji Narodowej za osiągnięcia badawcze (zespołowa),
• 1998 – Nagroda Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego za osiągnięcia badawcze (zespołowa),
• 1999 – Nagroda Ministra Edukacji Narodowej za osiągnięcia badawcze (zespołowa),
• 1999 – Nagroda III Wydziału PAN za osiągnięcia badawcze w chemii,
• 2000 – Nagroda Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego za osiągnięcia badawcze,
• 2020 – Nagroda Prezesa Rady Ministrów za dorobek naukowy.

---

Oceń: Wojciech Bal

---