Władysław Frasyniuk, urodzony 25 listopada 1954 roku we Wrocławiu, to postać o znaczącym wpływie na historię Polski, szczególnie w kontekście walki o demokratyczne wartości oraz działalności związkowej. Jako polski związkowiec, przedsiębiorca i polityk, Frasyniuk odgrywał kluczową rolę nie tylko w opozycji demokratycznej, ale także jako wielokrotny poseł na Sejm w I, II i III kadencji. Przewodniczył m.in. Ruchowi Obywatelskiemu Akcja Demokratyczna oraz Unii Wolności, a także kierował Partią Demokratyczną.
Jego zaangażowanie w działalność związkową rozpoczęło się w sierpniu 1980 roku, kiedy to wziął udział w strajku we wrocławskim MPK. Po tym wydarzeniu, Frasyniuk został członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność" oraz zaangażował się w działania Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania i Krajowej Komisji Porozumiewawczej. Na dodatek, pełnił funkcję przewodniczącego zarządu Regionu Dolny Śląsk związku.
W obliczu stanu wojennego, Frasyniuk wykazał się odwagą, unikając aresztowania i angażując się w tworzenie podziemnej "Solidarności". Jako członek Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej, kierował podziemnymi strukturami związku. Jego działalność została jednak zatrzymana, gdy w październiku 1982 roku został aresztowany, a następnie przebywał w więzieniu przez ponad trzy i pół roku, w okresie 1982–1984 oraz 1985–1986.
Frasyniuk brał także udział w obradach Okrągłego Stołu w 1989 roku i był członkiem Komitetu Obywatelskiego "Solidarność". Jego kariera polityczna rozkwitła po przemianach politycznych, kiedy to przez trzy kadencje sprawował mandat poselski w latach 1991–2001 z ramienia Unii Demokratycznej i Unii Wolności.
Życiorys
Wykształcenie i praca zawodowa
Władysław Frasyniuk jest osobą o bogatym rodowodzie, ponieważ jego matka pochodziła z zamożnej rodziny z Warszawy, natomiast ojciec, Stanisław, miał korzenie w Małopolsce. Dymitr, jego dziadek, jeszcze w czasach, gdy Polska była pod zaborami, emigrował z Kresów Wschodnich. W 1974 roku Władysław ukończył Technikum Samochodowe we Wrocławiu. Po tym okresie, w latach 1974–1976, przeszedł zasadniczą służbę wojskową. Już w latach 1976-1978 zdobywał doświadczenie jako kierowca w transportowych przedsiębiorstwach, takich jak PKS oraz Transbud. Od 1978 roku pracował we Wrocławskim MPK jako kierowca. W 1993 roku stał się udziałowcem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością FF Fracht.
Działalność polityczna do 1989
W sierpniu 1980 roku, Władysław wziął udział w strajku organizowanym w MPK w Zajezdni nr 9, co skłoniło go do przystąpienia do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Już w grudniu 1980 roku został członkiem ogólnopolskiego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania. W 1981 roku reprezentował region Dolny Śląsk na I Wojewódzkim Zjeździe Delegatów, a także na I Krajowym Zjeździe Delegatów Solidarności w Gdańsku. W okresie od czerwca do października 1981 roku był członkiem Krajowej Komisji Porozumiewawczej, a później członkiem Komisji Krajowej. 30 czerwca 1981 roku został przewodniczącym zarządu regionu.
Po ogłoszeniu stanu wojennego uniknął aresztowania w sopockim Grand Hotelu. W latach 1981-1982 sprawował kierowniczą rolę w niezorganizowanym Regionalnym Komitecie Strajkowym NSZZ „Solidarność” na Dolnym Śląsku. Dwukrotnie zasiadał w Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej, w latach 1982 i ponownie od 1986 do 1987. 5 października 1982 roku został aresztowany, a 25 listopada skazany na 6 lat więzienia przez Sąd Wojewódzki we Wrocławiu. Odbywał karę w Zakładzie Karnym w Barczewie, a następnie w Łęczycy. Uczestniczył w protestach domagających się statusu więźnia politycznego. 27 lipca 1984 roku zyskał wolność za sprawą amnestii.
W dniu 31 sierpnia 1984 roku znów został aresztowany i ukarany 2 miesiącami aresztu przez kolegium do spraw wykroczeń;niebawem, 31 października, został zwolniony. Ponownie aresztowany 13 lutego 1985 roku (razem z Bogdanem Lisem oraz Adamem Michnikiem) po spotkaniu z Lechem Wałęsą, był skazany przez Sąd Wojewódzki w Gdańsku na 3,5 roku kary pozbawienia wolności, lecz również uzyskał wolność we wrześniu 1986 roku za amnestię.
W latach 1987–1990 przewodniczył Regionalnej Komisji Wykonawczej, a do 1989 roku był członkiem Krajowej Komisji Wykonawczej, by później przez rok wchodzić w skład prezydium związku. Uczestniczył w rozmowach Okrągłego Stołu, pełniąc funkcję w Komitecie Obywatelskim „Solidarność”. Po zakończeniu tych wydarzeń, nie brał udziału w wyborach do Sejmu kontraktowego.
Działalność polityczna od 1989
W pierwszej połowie lat 90. Frasyniuk zasiadał w radzie miejskiej Wrocławia. W latach 1991–2001 sprawował mandat poselski z ramienia Unii Demokratycznej oraz Unii Wolności przez trzy kadencje. Wszystkie kadencje charakteryzowały się różnorodnymi funkcjami, od Komisji Systemu Gospodarczego i Przemysłu w I kadencji, po wiceprzewodniczenie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w III kadencji.
Rok 2001 przyniósł mu niepowodzenie w walce o reelekcję, kiedy to UW nie zdobyła mandatów w Sejmie. Frasyniuk bez rezultatów próbował na stołek prezydenta Wrocławia w 2002 roku oraz w wyborach do Senatu w 2004 roku, zajmując 3. miejsce na dziesięciu kandydatów. W 2005 roku ponownie próbował swoich sił w wyborach do Sejmu, jednak bez powodzenia.
W 1991 roku był współzałożycielem Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, gdzie przyjął stanowisko przewodniczącego. W tym samym roku wstąpił do Unii Demokratycznej, a przez dwa lata był jej wiceprzewodniczącym. W 1994 roku stał się członkiem Unii Wolności, a w 1999 roku objął przewodzenie dolnośląskim strukturom państwowym. Od 2001 do 2005 roku stał na czołowej pozycji w Unii Wolności. W roku 2005 zainicjował przekształcenie UW w Partię Demokratyczną, czego był liderem do 4 marca 2006 roku. Po odejściu z PD w grudniu 2009 roku, w wyborach prezydenckich 2010 roku popierał Andrzeja Olechowskiego.
W dniu 10 czerwca 2017 roku, angażując się w akcje Obywateli RP, wziął udział w protestach przeciwko miesięcznicom smoleńskim. Doszło wtedy do napięć pomiędzy nim a policją, co zaowocowało zarzutami o przeszkadzanie w legalnie zorganizowanej demonstracji oraz naruszenie nietykalności cielesnej dwóch funkcjonariuszy. Frasyniuk dwukrotnie nie stawił się na przesłuchanie przed prokuratorem w Warszawie. 14 lutego 2018 roku został zatrzymany, używając kajdanek, i przewieziony do Prokuratury Rejonowej w Oleśnicy, ale po przesłuchaniu został tego samego dnia zwolniony. W maju 2018 roku sąd uznał, że zatrzymanie było legalne, mimo że zastosowanie kajdanek uznano za bezprawne.
W lipcu 2019 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia stwierdził, że Władysław Frasyniuk popełnił czyn naruszający nietykalność funkcjonariuszy i postępowanie karne warunkowo umorzono na rok próby. W marcu 2020 roku uchylono ten wyrok i umorzono sprawę z uwagi na niewielką szkodliwość społeczną jego czynu.
Działalność społeczna
- 1993 – członek Rady Fundatorów Międzynarodowej Fundacji „Wratislavia Cantans”,
- 1993 – prezes Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci,
- 1998 – prezes sekcji bokserskiej Klubu Sportowego Gwardia Wrocław.
Wyniki wyborcze
W niniejszym opracowaniu przedstawiamy wyniki wyborcze Władysława Frasyniuka, które ukazują jego działalność polityczną na przestrzeni lat. W poniższym zestawieniu zgromadzone zostały dane dotyczące wyborów, w których Frasyniuk brał udział, wraz z informacjami o komitetach wyborczych oraz osiągniętymi wynikami.
Wybory | Komitet wyborczy | Organ | Okręg | Wynik | |
---|---|---|---|---|---|
1991 | _ | Unia Demokratyczna | Sejm I kadencji | nr 11 | 38 186 (10,55%) |
1993 | Sejm II kadencji | nr 50 | 12 715 (4,52%) | ||
1997 | _ | Unia Wolności | Sejm III kadencji | 37 750 (9,18%) | |
2001 | Sejm IV kadencji | nr 3 | 12 572 (3,00%) | ||
2002 | Unia Samorządowa | Prezydent Miasta Wrocławia | – | 18 374 (11,23%) | |
2004 | Unia Wolności | Senat V kadencji | nr 3 | 8 797 (14,75%) | |
2005 | _ | Partia Demokratyczna – demokraci.pl | Sejm V kadencji | nr 3 | 13 086 (3,37%) |
Odznaczenia, wyróżnienia i kultura masowa
Władysław Frasyniuk, jako postać zasłużona dla historii Polski, zdobył szereg odznaczeń i wyróżnień, które podkreślają jego wkład w przemiany demokratyczne w kraju. W 1990 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany na mocy zarządzenia prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego. W późniejszych latach, bo w 2006 roku, został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego za szczególne osiągnięcia w działalności na rzecz demokratycznych przemian oraz za jego zaangażowanie w życie społeczne.
W 2016 roku Władysław Frasyniuk otrzymał również tytuł Kawaler Legii Honorowej, co dodatkowo podkreśla jego zaangażowanie na rzecz społeczeństwa.
W kontekście nagród i wyróżnień, warto wspomnieć, że w 1995 roku wyróżniono go indywidualną nagrodą „Wielka Wrocławska”. Rok później, w 1996, Frasyniuk został uhonorowany nagrodą Towarzystwa Polsko-Indyjskiego w Delhi. Tytuł honorowego obywatela Wrocławia przyznano mu w 2011 roku, a w 2014 roku zdobył tytuł honorowego obywatela Dolnego Śląska. W 2013 roku otrzymał także Nagrodę im. Andrzeja Wierzbickiego, przyznaną przez Konfederację Lewiatan.
Władysław Frasyniuk ma swoje miejsce także w kulturze masowej. W filmie „80 milionów” z 2011 roku, w postać Władysława Frasyniuka wcielił się znany aktor Filip Bobek. Dodatkowo, jego postać pojawiła się również w musicalu „1989”, który miał premierę w 2022 roku, co dowodzi jego trwałego wpływu na polską kulturę.
Przypisy
- a b Serwis PKW – Wybory 2002. [dostęp 27.03.2024 r.]
- 1989. teatrwkrakowie.pl. [dostęp 30.05.2024 r.]
- Prawomocny wyrok w sprawie naruszenia przez Frasyniuka nietykalności policjantów. tvn24.pl, 03.03.2020 r. [dostęp 03.03.2020 r.]
- Frasyniuk winny naruszenia nietykalności policjantów. polsatnews.pl, 22.07.2019 r. [dostęp 22.07.2019 r.]
- Sąd: policjanci bezprawnie skuli Władysława Frasyniuka. tvn24.pl, 08.05.2018 r. [dostęp 10.05.2018 r.]
- Władysław Frasyniuk został przesłuchany i zwolniony. polskieradio.pl, 14.02.2018 r. [dostęp 14.02.2018 r.]
- Władysław Frasyniuk zatrzymany przez policję. Usłyszał od prokuratora zarzut i został zwolniony. dziennik.pl, 14.02.2018 r. [dostęp 14.02.2018 r.]
- „W sprawie Frasyniuka połowa PiS już Kaczyńskiemu nie wierzy”. tvn24.pl, 12.06.2017 r. [dostęp 14.02.2018 r.]
- Frasyniuk o policjancie na miesięcznicy smoleńskiej: Przeprosił i powiedział, że mnie nie poznał. gazeta.pl, 12.06.2017 r. [dostęp 14.02.2018 r.]
- Frasyniuk występuje z PD, popiera Olechowskiego. newsweek.pl, 28.12.2009 r. [dostęp 14.02.2018 r.]
- Władysław Frasyniuk (1954). pametnaroda.cz, 28.08.2019 r. [dostęp 06.03.2021 r.]
- Prokuratura Wojewódzka w Gdańsku 1950–1998. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 11.11.2019 r.]
- M.P. z 2006 r. nr 80, poz. 807.
- Dzisiaj mamy dzień zwycięzców. prezydent.pl, 31.08.2006 r. [dostęp 12.05.2016 r.]
- Władysław Frasyniuk Kawalerem Legii Honorowej. „Dał nam przykład Bonaparte...”. gazeta.pl, 12.05.2016 r. [dostęp 12.05.2016 r.]
- Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski z dnia 11 listopada 1990 roku. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”. nr 4, s. 59, 20.12.1990 r.
- 20 lat Fracht. fracht.pl. [dostęp 29.01.2018 r.]
- Trwa święto regionu. Mamy nowych honorowych obywateli. radiowroclaw.pl, 18.10.2014 r. [dostęp 21.12.2020 r.]
- Nagroda Lewiatana dla prezydenta Komorowskiego. tvpparlament.pl, 15.05.2013 r. [dostęp 21.07.2017 r.]
- M.P. z 1991 r. nr 41, poz. 288.
- M.P. z 1993 r. nr 50, poz. 470.
- M.P. z 1997 r. nr 64, poz. 620.
- Serwis PKW – Wybory 2001. [dostęp 27.03.2024 r.]
- Serwis PKW – Wybory 2005. [dostęp 27.03.2024 r.]
- Miłosława Łątkowska, Adam Borowski: Władysław Frasyniuk. Encyklopedia Solidarności. [dostęp 15.06.2019 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Jarosław Duda | Piotr Babiarz | Marta Stożek | Arkadiusz Urban | Wojciech Arkuszewski | Andrzej Dziuba (samorządowiec) | Stanisław Iwan | Andrzej Dąbrowski (polityk) | Karl Rudolf Friedenthal | Sebastian Filipek-Kaźmierczak | Józef Lipski (dyplomata) | Andrzej Jaroch | Przemysław Czarnecki | Anna Grupińska | Władysław Stasiak | Ryszard Galla | Dariusz Kędra | Wiesław Maras | Lidia Geringer de Oedenberg | Ferdinand LassalleOceń: Władysław Frasyniuk