Artur Ekert

---

Edukacja i kariera naukowa

Artur Ekert rozpoczął swoją edukację w rzeszowskiej Szkole Podstawowej nr 8, a następnie kontynuował naukę w IV Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika w Rzeszowie, gdzie pomyślnie zdał maturę.

Po ukończeniu liceum zdobył wiedzę na kierunku fizyka, studiując najpierw na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie kontynuował swoją edukację na Uniwersytecie Oksfordzkim. W latach 1987–1991 był doktorantem w Wolfson College, gdzie miał zaszczyt uczyć się pod okiem wybitnych specjalistów, takich jak David Deutsch oraz Keith Burnett. Jego praca doktorska szczegółowo przedstawiała, w jaki sposób stan splątany może zostać zastosowany do kwantowego przekazywania klucza kryptograficznego, gwarantując jednocześnie bezpieczeństwo przesyłania informacji.

Po zakończeniu studiów doktorskich swoją karierę naukową rozwijał w latach 1991–1994 jako Junior Research Fellow, a od 1994 roku jako Research Fellow w Merton College na Uniwersytecie Oksfordzkim. W tym czasie założył grupę badawczą, która później przekształciła się w Centre for Quantum Computation. Grupa ta specjalizuje się w kryptografii kwantowej oraz kwantowym przetwarzaniu informacji, pracując z siedzibą w Clarendon Laboratory na Uniwersytecie Oksfordzkim.

W latach 1998–2002 objął stanowisko profesora fizyki na Uniwersytecie Oksfordzkim oraz pełnił rolę Fellow i Tutor in Physics w Keble College. Równocześnie, w latach 1993–2000, był Howe Fellow w Royal Society, co znacząco wpłynęło na rozwój jego kariery naukowej.

W latach 2002–2007 był profesorem (Leigh-Trapnell Professor of Quantum Physics) oraz Professorial Fellow w King’s College na Uniwersytecie w Cambridge. W 2007 roku objął prestiżową posadę profesora fizyki kwantowej w Mathematical Institute Uniwersytetu Oksfordzkiego i dołączył do grona profesorów honorowych, otrzymując tytuł Lee Kong Chian Centennial Professor na Narodowym Uniwersytecie Singapuru.

Wyróżnienia

Artur Ekert, znany ze swoich przełomowych badań nad wykorzystaniem zjawiska splątania w kryptografii, zdobył szereg prestiżowych wyróżnień.

W 1995 roku jego osiągnięcia zostały uhonorowane Medalem Maxwella, przyznawanym przez Institute of Physics. Zaledwie 12 lat później, w 2007 roku, Ekert był laureatem Medalu Hughesa, odznaczenia przyznawanego przez Royal Society.

Warto również podkreślić, że jako członek zespołu projektu IST-QuComm, Ekert został współlaureatem Nagrody Kartezjusza w 2004 roku, uhonorowanej przez Unię Europejską za jego wybitne osiągnięcia w dziedzinie nauki i technologii, które wynikają z międzynarodowych badań na poziomie europejskim.

W 2021 roku, podczas festiwalu z okazji setnej rocznicy urodzin Stanisława Lema, otrzymał Nagrodę Planety Lema w kategorii nauki, jako uznanie za jego znaczące dokonania w dziedzinie kryptografii kwantowej.

Najświeższym jego sukcesem jest nagroda Milnera, którą otrzymał w 2023 roku od Towarzystwa Królewskiego w Londynie.

Zainteresowania naukowe

Artur Ekert posiada liczne zainteresowania naukowe, które koncentrują się głównie na przetwarzaniu informacji w systemach kwantowomechanicznych. W szczególności zajmuje się kryptografią oraz obliczeniami kwantowymi.

W swojej przełomowej pracy z 1991 roku, Ekert wprowadził nowatorski protokół kwantowej dystrybucji klucza, oparty na splątaniu, korzystając z nierówności Bella. Eksperymentalna weryfikacja tego protokołu miała miejsce w 1992 roku, w wyniku współpracy z naukowcami z Defence Research Agency. Równocześnie wprowadził do słownika kryptografii pojęcia takie jak spontaniczne parametryczne obniżenie częstości, kodowanie fazy oraz interferometria kwantowa.

Ekert był pionierem w rozwijaniu koncepcji dowodu bezpieczeństwa, który oparty był na puryfikacji splątania. Udowodnił także, że niemal każda kwantowa bramka logiczna, operująca na dwóch kubitach, jest uniwersalna. Dodatkowo, proponował jedne z pierwszych realnych implementacji obliczeń kwantowych, wykorzystując indukowane oddziaływanie dipol-dipol w optycznie sterowanych układach kropek kwantowych oraz interferometrię Ramseya.

W swoim dorobku przyczynił się do wprowadzenia bardziej stabilnych geometrycznych kwantowych bramek logicznych oraz zaproponował innowacyjne, wolne od szumów kodowanie, obecnie znane jako podprzestrzenie wolne od dekoherencji.

Inne istotne osiągnięcia Ekerta obejmują badania nad wymianą stanów kwantowych, szacowaniem optymalnych stanów kwantowych, a także transferem stanów kwantowych. Jest również znany z pracy nad integracją pojęcia dowodów matematycznych z prawami fizyki oraz z licznych publikacji popularnonaukowych dotyczących historii nauki.

---

Oceń: Artur Ekert

---