Anita Lasker-Wallfisch

---

Życiorys

Anita Lasker-Wallfisch przyszła na świat w rodzinie żydowskiej, która miała niemieckie korzenie. Była jednym z trzech dzieci prawnika Alfonsa, który był bratem uznanego szachmistrza Edwarda Laskera. Jej matka była utalentowaną wiolonczelistką. Czasy, w których dorastała, były naznaczone wzrastającym antysemityzmem, który nasilił się po dojściu nazistów do władzy w 1933 roku. Rodzina mogła uniknąć deportacji dzięki wojennemu zaangażowaniu Alfonsa, który otrzymał Krzyż Żelazny za służbę w I wojnie światowej.

Najstarsza siostra Anity, Marianna, zdecydowała się na emigrację do Anglii w 1939 roku. Niestety, w kwietniu 1942 roku, jej rodzice zostali aresztowani i przewiezieni do obozu w Majdanku. Anita i jej siostra Renata, pracujące w fabryce papieru, uniknęły deportacji. W trakcie tego czasu nawiązały kontakt z francuskimi więźniami i rozpoczęły podrabianie dokumentów, aby ułatwić im powrót do ojczyzny. Jednak nieoczekiwanie, we wrześniu 1942 roku, podczas próby ucieczki do Francji, zostały aresztowane przez gestapo na wrocławskiej stacji kolejowej i spędziły rok w areszcie.

Ostatecznie siostry trafiły do Auschwitz w grudniu 1943 roku. Umiejętność Anity w grze na wiolonczeli okazała się być jej panaceum. Została członkinią żeńskiej orkiestry obozowej, która towarzyszyła codziennym apelom i wykonywała marsze na rozpoczęcie dnia pracy więźniów. Oprócz tego, grała również na koncertach dla SS. Po wojnie, Helena Dunicz Niwińska wspomina Anitę w swojej książce „Drogi mojego życia: Wspomnienia skrzypaczki z Birkenau”, podkreślając jej talent i umiejętności instrumentalistki.

W październiku 1944 roku Armia Czerwona wyzwoliła oboz w Auschwitz, a Anita została przewieziona do Bergen-Belsen, który z kolei został wyzwolony przez wojska brytyjskie. Jej siostra Renata, znająca angielski, zyskała rolę tłumaczki. W 1945 roku, podczas procesów załogi obozu Bergen-Belsen, Anita złożyła świadectwo na temat tragicznych warunków panujących w obozie.

W 1946 roku siostry, z pomocą najstarszej Marianny, osiedliły się w Wielkiej Brytanii. Anita poślubiła pianistę Petera Wallfischa, z którym doczekała się dwojga dzieci: syna Raphaela, który został wiolonczelistą, oraz córki Mai Jacobs-Wallfisch, pracującej jako psychoterapeutka. Wnuk Anity, Benjamin Wallfisch, jest uznawanym kompozytorem.

Wallfisch była współzałożycielką English Chamber Orchestra, a jej występy obejmowały zarówno rolę członka orkiestry, jak i solistki. W 1994 roku, podczas tournée orkiestry, po raz pierwszy od wojny odwiedziła Niemcy. Od tego czasu regularnie odwiedza szkoły w Niemczech i Anglii, dzieląc się swoją historią jako świadek wydarzeń II wojny światowej. W Polsce aktywnie promowała działalność New Kreisau oraz wspierała Fundację Freyi von Moltke i Kreisau Circles legacy. W 1996 roku opublikowała pamiętnik „Inherit the Truth”, gdzie opisała swoje przeżycia.

Anita Lasker-Wallfisch była również wielokrotnie zapraszana do mediów, a jej relacje są dostępne w archiwum Shoah Foundation. W 2011 roku otrzymała honorowy tytuł doktora na Uniwersytecie w Cambridge, a w 2018 roku przemawiała w Bundestagu z okazji 73. rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz. W grudniu 2019 roku wzięła udział w nagraniu dla programu „60 Minutes”, poświęconym muzyce tworzonej przez więźniów Auschwitz, oraz brała udział w trzech filmach dokumentalnych. W 2020 roku została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, a ceremonia wręczenia odznaczenia odbyła się 20 maja 2021 roku w ambasadzie Niemiec w Londynie, po opóźnieniach spowodowanych pandemią koronawirusa.

---

Oceń: Anita Lasker-Wallfisch

---