Pomnik Pomordowanych na Kresach

U podstawy tych monumentalnych konstrukcji umieszczono ważny napis: Jeśli zapomnę o nich, Ty Boże... zapomnij o mnie. Oprócz tego, w dolnej części pomnika znajdują się metalowe herby miast, takich jak Lwów, Stanisławów, Łuck oraz Tarnopol. Ważną częścią memorialną jest także metalowa tablica, na której widnieje inskrypcja: Obywatelom polskim pomordowanym na kresach południowo-wschodnich w latach 1939–1947 przez organizację ukraińskich nacjonalistów OUN – Ukraińską Powstańczą Armię (UPA), co wpisuje się w kontekst działań organizacji kresowych oraz kombatanckich. Odsłonięcie pomnika odbyło się w roku A.D. 1999 przez kardynała Henryka Gulbinowicza, metropolitę wrocławskiego.

W fundamentach pomnika złożona jest ziemia z mogił, które pochodzą z około 2000 miejscowości, gdzie dochodziło do masowych mordów ludności polskiej, między innymi w regionach: wołyńskim, tarnopolskim, lwowskim, stanisławowskim, lubelskim, poleskim oraz rzeszowsko-przemyskim, w latach 1939–1947. Co więcej, pomnik również upamiętnia Ukraińców, którzy w trudnych czasach udzielali schronienia Polakom.

Inicjatywa zbudowania tego ważnego pomnika pojawiła się z inicjatywy Stowarzyszenia Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów. Pierwotnie treść inskrypcji na tablicy podstawy pomnika była przedmiotem zmian, wynikających z interwencji różnych instytucji, w tym ambasady Ukrainy oraz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Ostatecznie, z pierwotnego napisu „Obywatelom polskim ofiarom zbrodni ludobójstwa” usunięto słowo „ofiarom”, co doprowadziło do zmiany treści na bardziej stonowaną: „pomordowanym”. Zrezygnowano również z wzmianki dotyczącej NKWD i Gestapo, co miało na celu unikanie kontrowersji politycznych.