Niemieckie Towarzystwo Kulturalno-Społeczne we Wrocławiu, znane również jako NTKS, jest organizacją, która odgrywa istotną rolę w życiu społeczno-kulturalnym niemieckiej mniejszości narodowej na Dolnym Śląsku.
Fundowane w 1957 roku, to towarzystwo zostało ponownie zarejestrowane w 1991 roku, co podkreśla jego znaczenie oraz długotrwałą obecność w regionie. Jako organizacja społeczna, NTKS skupia się na promowaniu kultury, tradycji oraz wartości niemieckich wśród lokalnej społeczności.
Historia
4 maja 1957 roku to ważna data w historii organizacji, która została formalnie uznana przez władze PRL. Jej powstanie było bezpośrednim efektem liberalizacji polityki wobec mniejszości narodowych, jaka miała miejsce w połowie lat ciekawych lat 50. Zakres działania Towarzystwa obejmował ówczesne województwo wrocławskie, w tym miasta takie jak Legnica, Jelenia Góra oraz Wałbrzych. Mimo że organizacja podejmowała próby stworzenia oddziałów na Pomorzu oraz Warmii i Mazurach, nie zdołała wyjść poza granice regionu.
Początkowo do Towarzystwa mogły przystępować osoby narodowości niemieckiej, mieszkające w województwie wrocławskim, bez względu na posiadane obywatelstwo, czy to polskie, czy wschodnioniemieckie. Liczba członków oscylowała wokół czterech tysięcy, z czego większość miała obywatelstwo polskie lub była bezpaństwowcami. W zarządzie jednak zasiadały osoby posiadające obywatelstwo NRD, w tym pierwszy przewodniczący Richard Riedel. W pierwszych latach działalności organizacja korzystała z opieki ambasady NRD, która z czasem zaczęła się jednak dystansować od tych działań.
Głównym celem Towarzystwa stało się pielęgnowanie kultury i języka niemieckiego, a także rozwijanie oświaty na Dolnym Śląsku. Organizacja zobowiązała się również do reprezentowania mniejszości niemieckiej w kontaktach z władzami centralnymi i lokalnymi oraz dążeniu do zbliżenia polsko-niemieckiego. Na pierwszym zjeździe, który odbył się 14 kwietnia 1957 roku, uczestniczyło 132 delegatów oraz przedstawiciele ambasady NRD i przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we Wrocławiu.
Początkowo funkcjonowały dwa oddziały miejskie, w Wałbrzychu i Wrocławiu, oraz szereg kół terenowych, m.in. w Jeleniej Górze (Cieplicach), Mieroszowie-Unisławiu Śląskim, Świdnicy czy Legnicy. W miarę upływu lat część z tych ośrodków uległa likwidacji, co było efektem masowych migracji mniejszości niemieckiej do NRD i RFN. W 1960 roku liczba kół zmniejszyła się do dziewięciu, a liczba członków spadła do 750, z czego około 2/3 członków pochodziło z Wałbrzycha i Wrocławia.
Organizacja czerpała swoje fundusze z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, składek członkowskich oraz własnych dochodów, które generowała np. przez organizowanie wydarzeń kulturalnych oraz utrzymywanie klubu w Wałbrzychu. W latach 60. i 70. aktywność Towarzystwa osłabła, co miało związek z wyjazdami członków do NRD i RFN. W 1972 roku wprowadzono nową nazwę: Niemieckie Towarzystwo Wspólno-Kulturalne. Organizacja zobowiązała się do wspierania socjalizmu w Polsce, dążenia do pokoju na świecie oraz popularyzacji osiągnięć NRD i PRL wśród dolnośląskich Niemców.
Okres demokratycznych przemian w Polsce w 1989 roku wpłynął na działalność tej organizacji, która w okresie stanu wojennego była zawieszona. Na początku lat 90. na jej bazie powstały cztery Towarzystwa Społeczno-Kulturalne Niemców w poszczególnych miastach, takich jak Wrocław, Wałbrzych, Jelenia Góra oraz Legnica. Później dołączyły do nich także organizacje w Kamiennej Górze oraz wrocławski oddział Związku Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w Polsce. W 2011 roku zarejestrowano Niemieckie Towarzystwo Kulturalno-Społeczne w Kłodzku, a każdy z oddziałów został wyposażony w siedziby, które zostały odnowione dzięki funduszom z rządu RFN.
Współczesność
Obecnie Towarzystwo Kulturalno-Społeczne we Wrocławiu skupia w swoich szeregach 1,4 tysiąca członków, zarówno zwyczajnych, jak i wspierających. Warto zaznaczyć, że wśród nich znajdują się również osoby pochodzenia polskiego, które są zainteresowane kulturą niemiecką. Głównym celem Towarzystwa, podobnie jak w czasach PRL, jest pielęgnowanie i popularyzowanie języka niemieckiego. Członkowie mają możliwość uczestniczenia w kursach językowych, co sprzyja integracji poprzez naukę i zrozumienie kultury.
W strukturze Towarzystwa funkcjonują trzy aktywne Komisje: Komisja Kultury, Komisja Socjalna oraz Komisja ds. dzieci i młodzieży. Dodatkowo, organizacja wydaje własny kwartalnik zatytułowany „Niederschlesisches Informationslblatt”, który od 2011 roku nosi zmienioną nazwę „Niederschlesische Informationen”. Publikacja ta ma na celu informowanie i angażowanie członków oraz szerszej społeczności lokalnej.
Towarzystwo korzysta z materialnego i logistycznego wsparcia takich instytucji jak Konsulat Generalny RFN we Wrocławiu, Instytut Stosunków Zagranicznych w Stuttgarcie, Fundacja Rozwoju Śląska oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Dzięki temu, aktywności Towarzystwa są wzbogacane o różnorodne projekty i inicjatywy.
Wielu przewodniczących kierowało działalnością Towarzystwa przez lata. Wśród nich był Friedrich Petrach oraz Renata Zajączkowska. Od wiosny 2019 roku funkcję przewodniczącej sprawuje Krystyna Kadlewicz, która kontynuuje dzieło swoich poprzedników, angażując się w rozwój i współpracę z lokalnymi społecznościami.
Pozostałe obiekty w kategorii "Stowarzyszenia":
Stowarzyszenie Studenckie WIGGOR | Stowarzyszenie „Straż Mogił Polskich na Wschodzie” | Polskie Towarzystwo Taksonomiczne | Klub Sympatyków Kolei we Wrocławiu | Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta | Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa | Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział we WrocławiuOceń: Niemieckie Towarzystwo Kulturalno-Społeczne we Wrocławiu