Bartłomiej Strobel

Kultura i sztuka

Bartłomiej Strobel, znany również jako Bartholomäus lub Bartholomeus Strobel młodszy, to postać o fascynującej karierze artystycznej, której życie i twórczość miały miejsce w czasach, gdy sztuka w Polsce przeżywała dynamiczny rozwój.

Urodził się 11 kwietnia 1591 roku we Wrocławiu, gdzie rozpoczęła się jego przygoda z malarstwem. Jako artysta, reprezentował późny manieryzm oraz wczesny barok, łącząc w swojej twórczości cechy tych dwóch ważnych epok.

Poza jego wczesnym życiem we Wrocławiu, Bartłomiej tragicznie zakończył swoje dni po roku 1647 w Toruniu, co rzuca światło na jego późniejsze losy.

Życiorys

Bartłomiej Strobel był synem malarza Bartholomäusa starszego, który pochodził z Schneebergu, oraz Thabithy Riehl, córki innego malarza, Andreasa st. Jego edukacja artystyczna odbyła się w pracowni ojca w latach 1602-1607. Następnie, w latach 1608-1611, przebywał w Wiedniu oraz Pradze, gdzie wzbogacał swoje umiejętności.

W 1619 roku uzyskał serwitoriat cesarza Macieja Habsburga, co zawdzięczał poparciu Zygmunta III. Dwa lata później, w 1624 roku, został także serwitoriem cesarza Ferdynanda II. W trakcie swojej kariery artystycznej nawiązał bliską przyjaźń z poetą Martinem Opitzem, którego portretował i był opiewany w jego twórczości poetyckiej.

W 1624 roku ożenił się z córką kupca, Magdaleną Mitwentz. W 1633 roku zdecydował się na przeprowadzkę do Polski, gdzie działał w Gdańsku, Elblągu i Toruniu. W 1639 roku został malarzem nadwornym Władysława IV. W 1637 roku prowadził swoją działalność artystyczną w Elblągu, a od roku 1639 kontynuował tę pracę w Toruniu.

W wyniku ciężkiej choroby, która dotknęła go w 1643 roku, przeszedł na katolicyzm, co stanowi ważny moment w jego życiu osobistym i artystycznym.

Twórczość

Bartłomiej Strobel był artystą, który szczególnie zajmował się tworzeniem obrazów ołtarzowych, koncentrując się na tematyce maryjnej, pomimo tego, że sam był protestantem. Jego prace były zamawiane przez katolickie kościoły oraz klasztory, które znajdowały się na Pomorzu, Kujawach i w Wielkopolsce. Dzięki jego talentowi, powstały dzieła w takich miastach jak Grodzisk Wielkopolski, Koprzywnica, Koronowo, Pępowo, Radzyń Chełmiński, Koźliny oraz w katedrach we Fromborku, Toruniu, Pelplinie, Włocławku i Wilnie.

Strobel odnosił również sukcesy jako znakomity portrecista. Jego specjalnością były portrety reprezentacyjne, w tym portrety Jerzego Ossolińskiego, księdza Władysława Dominika Zasławskiego-Ostrogskiego oraz Wilhelma Orsettiego. W jego portretach można dostrzec wyraźny nurt reprezentacyjny, charakteryzujący się chłodnym, liniowym stylem. Postacie były przedstawiane w pozycji stojącej, zazwyczaj jedna ręka opierała się na boku, a druga nonszalancko spoczywała na stoliku. Strobel z wielką precyzją oddawał bogactwo strojów postaci, które często wykonane były z drogich tkanin, podkreślając ich lśnienie dzięki swojej mistrzowskiej technice.

Aby uwydatnić prestiż portretowanych osób, artysta często umieszczał na obrazach elementy nawiązujące do rodowych herbów, co znakomicie podkreślało ich znaczenie oraz genealogiczne pochodzenie. W jego twórczość znaczący wpływ mieli manierzyści, w tym Bartholomeus Spranger i Hans von Aachen. Spotkał się z nimi na dworze Rudolfa II Habsburga w Pradze, a także podziwiał prace gdańskiego malarza Hermana Hana. W jego pracach można zauważyć inspiracje malarstwem holenderskim, na przykład Jan Antonisz van Ravesteyn.

W latach 1630-33 lub 1640-42, prawdopodobnie na zlecenie króla Władysława IV, Strobel stworzył monumentalne dzieło o wymiarach 280 × 952 cm, zatytułowane „Uczta u Heroda i ścięcie św. Jana Chrzciciela”. Dzieło to, które nawiązuje do renesansowych tradycji związanych ze scenami nocnych uczt, zostało zakupione przez Elżbietę Farnese, drugą żonę króla Hiszpanii Filipa V. Od 1746 roku eksponowane było w hiszpańskich zbiorach królewskich, a obecnie możemy je podziwiać w Museum del Prado w Madrycie. Obraz zdradza niezwykłą dbałość o szczegóły, a na pierwszym planie artysta uwiecznił około 60 postaci, w tym wiele postaci historycznych, jak cesarz Ferdynand II Habsburg, król Francji Henryk IV Burbon oraz generał Albrecht von Wallenstein.

Dzieła

  • Ukamienowanie św. Szczepana – ok. 1618, 60 × 49 cm, Muzeum-Zamek, Gołuchów,
  • Portret Johanna von Vogten, starosty Księstwa Wrocławskiego – 1628, 51 × 38 cm, Galeria Sztuki Śląskiej, Brzeg,
  • Król Dawid i Bethsabe – 1630, 87 × 108 cm, Statni Zamek, Mnichovo Hradiště,
  • Uczta u Heroda i ścięcie św. Jana Chrzciciela – 1630-33 lub 1640-1642, 280 × 952 cm, Prado, Madryt,
  • Adoracja Chrystusa Ukrzyżowanego przez obie gałęzie zakonu benedyktyńskiego – ok. 1634, 248 × 168 cm, Kościół św. Jakuba w Toruniu,
  • Maria z Dzieciątkiem i św. Stanisławem Kostką oraz Komunią anielską św. Stanisława – 1634-35, 165 × 94 cm, Bazylika katedralna św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu,
  • Matka Boska Różańcowa ze św. Dominikiem i św. Mikołajem – 1634-35, 275 × 136,5 cm, Kościół św. Jadwigi, Grodzisk Wlkp.,
  • Zmartwychwstanie Chrystusa – 1635, 132 × 105 cm, Kościół Matki Boskiej Różańcowej, Koźliny,
  • Portret Władysława Dominika ks. Zasławskiego-Ostrogskiego – 1635, 112 × 84 cm, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie,
  • Daniel i król Cyrus przed posągiem Baala – 1636-37, 39,5 × 30 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie,
  • Portret Martina Opitza – 1636-37, 113,5 × 92,5 cm, Biblioteka Gdańska PAN,
  • Św. Anna Samotrzeć – 1639, 130 × 83 cm, Katedra we Fromborku,
  • Święte Małgorzata, Barbara, Katarzyna Sieneńska i Maria Magdalena – 1639, 40 × 70 cm, Katedra we Fromborku,
  • Św. Andrzej – 1639, 70 × 60 cm, Katedra we Fromborku,
  • Wniebowzięcie Marii – 1639, 300 × 213 cm, Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku,
  • Koronacja Marii – 1639, 115 × 213 cm, Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku,
  • Ścięcie św. Jakuba – 1640, 226 × 145 cm, Katedra w Pelplinie,
  • Chrystus z synami Zebedeusza – 1640, 54 × 123 cm, Katedra w Pelplinie,
  • Wniebowzięcie i Koronacja Marii z apostołami u grobu – 1641, 320 × 215 cm, Kościół św. Jadwigi, Pępowo,
  • Koronacja Marii ze św. Łukaszem i św. Mikołajem – 1643, 166 × 256 cm, Kościół św. Anny w Radzyniu Chełmińskim,
  • Portret rajcy Starego Miasta Torunia Niklausa Huebnera – 1644, 119 × 96 cm, Muzeum Okręgowe w Toruniu,
  • Portret Gugliemo Orsettiego – ok. 1644, 125,5 × 100,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie,
  • Wniebowzięcie i Koronacja Marii ze św. Bernardem i św. Florianem – 1645, 340 × 222 cm, Kościół św. Floriana w Koprzywnicy,
  • Bóg Ojciec – 1645, 115 × 110 cm, Kościół św. Floriana w Koprzywnicy,
  • Wniebowzięcie Marii ze św. Janem Ewangelistą, Bernardem z Clairvaux i apostołami u grobu – 1647, 350 × 274 cm, Kościół Wniebowzięcia NMP w Koronowie,
  • Powitanie Marii w Niebie przez Chrystusa – 1647, 274 × 208 cm, Kościół Wniebowzięcia NMP w Koronowie,
  • Maria z Dzieciątkiem, św. Bonawenturą i św. Ludwikiem d’Anjou – 1647, 300 × 200 cm, Kościół św. Bonawentury, Pakość,
  • Św. Jakub st. jako zwycięzca Maurów w bitwie pod Clavijo – 1640, 139 × 100 cm, Katedra w Pelplinie,
  • Koronacja Marii – 1644-46, 197 × 176 cm, Kościół św. Rocha, Rykowisko-Błądzim.

Przypisy

  1. Historia Polski i Świata. T. 6.: Historia Polski – Polska 1586-1831. Mediasat Group SA dla Gazety Wyborczej, 2007 r., s. 167.

Oceń: Bartłomiej Strobel

★★★★★
Średnia ocena:4.63 Liczba ocen:23